Eskiden anksiyete bozukluğu türü olarak görülen obsesif kompulsif bozukluk (OKB), şimdi eşsiz bir durum olarak kabul edilmektedir. Tekrarlayan düşünce ve davranışların sonsuz döngüleri içinde insanları yakalayan potansiyel olarak sakat bırakan bir hastalıktır. Obsesif Kompulsif Bozukluk rahatsızlığı olan insanlar, kontrol edemediği, tekrar eden ve üzücü düşünceler, korkular veya imgeler (takıntılar) nedeniyle rahatsızdırlar. Bu düşünceler tarafından üretilen endişe (sinirlilik) bazı ritüelleri veya rutinleri gerçekleştirmenin acil bir gereksinimine neden olur. Zorlayıcı ritüeller saplantılı düşünceleri önlemek veya onları uzaklaştırmak için yapılır.
Ritüel geçici olarak endişeyi hafifletirse de, obesif düşünceler geri döndüğünde kişi ritüelini tekrar gerçekleştirmelidir. Bu OKB döngüsü, kişinin gündüz saatlerini doldurması ve normal etkinliklere önemli derecede müdahale etme noktasına gelebilir. OKB’si olan insanlar, saplantılarının ve zorlayıcı davranışlarının anlamsız veya gerçekçi olmadığının farkında olabilir, ancak onları durduramazlar.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Belirtileri Nelerdir?
Obsesif ve kompulsiyonlar olan obsesif kompulsif bozukluk belirtileri kişiden kişiye değişebilir. Yaygın saplantılara şunlar dahildir:
- Kirlerden veya mikroplardan kaynaklanan kirlerden korkma
- Başka birine zarar verme korkusu
- Bir hata yapma korkusu
- Utanma veya sosyal olarak kabul edilemez bir tavır içinde davranma korkusu
- Kötü veya günahkâr düşünceleri düşünme korkusu
- Aşırı şüphe ve sürekli güvenceye duyulan ihtiyaç
Sık karşılaşılan zorunluluklar şunları içerir:
- Tekrar tekrar banyo yapmak, duş yapmak veya ellerinizi yıkamak
- Sarsmak veya dokunmatik kapılara dokunmaktan kaçınma
- Kilit veya soba gibi şeyleri tekrar tekrar kontrol etmek
- Rutin görevleri yerine getirirken zihinsel veya yüksek sesle saymak
- Sürekli olarak belirli bir şekilde şeyler düzenlemek
- Gıdaları belirli bir düzende yemek
- Kelimelerde, imgelerde veya düşüncelerde sıkışan, sıkışmayacak ve uykuyla etkileşime girebilecek durumda kalmış olmak
- Belirli sözcükleri, cümleleri veya namazı tekrarlama
- Görevleri belirli sayıda yerine getirmek zorundayız
- Görünür bir değere sahip olmayan eşya toplamak veya depolamak
Obsesif Kompulsif Bozukluk Nedenleri
Obsesif Kompulsif Bozukluk kesin nedeni tam olarak anlaşılmamış olsa da, çalışmalar, biyolojik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonunun dahil olabileceğini göstermiştir.
Biyolojik Faktörler: Beyin çok karmaşık bir yapıdadır. Vücudun normal çalışması için iletişim kurması ve birlikte çalışması gereken milyarlarca sinir hücresini (nöronlar) içerir. Nöronlar, bir sinir hücresinden diğerine bilgi akışını teşvik eden nörotransmitterler denilen kimyasal maddeler yoluyla iletişim kurar. Bir zamanlar, düşük seviyelerde nörotransmitter serotoninin OKB gelişiminden sorumlu olduğu düşünülmektedir. Ancak şimdi, bilimadamları, OKB’nin beyin kararlarında ve planlamayla ilgili alanları vücut hareketlerini içeren mesajlara filtre uygulayan başka bir alanla bağlantılı olan yolaklardaki sorunlardan kaynaklandığını düşünüyor.
Buna ek olarak, bazen ailelerden çocuklara OKB semptomlarının geçebileceğine dair kanıtlar bulunmaktadır. Bu, OKB geliştirmek için kullanılan biyolojik savunmasızlığın bazen kalıtsal olabileceği anlamına gelir.
Çalışmalar aynı zamanda streptokok bakterilerinin yol açtığı belli bir enfeksiyon tipiyle OKB arasında bir bağlantı buldu. Bu enfeksiyon tekrarlayan ve tedavi edilmezse, OKB ve çocuklarda görülen diğer bozuklukların ortaya çıkmasına neden olabilir.
Çevresel Faktörler: Durum geliştirme eğilimi olan kişilerde OKB’yi tetikleyebilecek çevresel stres faktörleri vardır. Belli çevresel faktörler semptomların kötüleşmesine neden olabilir. Bu etkenler şunları içerir:
- Taciz
- Yaşamdaki değişiklikler
- Hastalık
- Sevilen birinin ölümü
- İş veya okulla ilgili değişiklikler veya sorunlar
- İlişki sorunları
Obsesif Kompulsif Bozukluk Yaygınmıdır?
Yaklaşık 3.3 milyon yetişkin ve ABD’de yaklaşık 1 milyon çocuk ve ergen, OKB’ye sahip. Bozukluk genellikle ilk olarak çocuklukta, ergenlikte veya erken erişkinlikte ortaya çıkar. Erkeklerde ve kadınlarda eşit derecede ortaya çıkar ve tüm ırkları ve sosyoekonomik kökenleri etkilemektedir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Nasıl Teşhis Edilir?
Obsesif Kompulsif Bozukluk teşhis etmek için herhangi bir laboratuvar testi yoktur. Doktor, teşhisini hastanın semptomlarının değerlendirilmesine dayandırır ve kişinin ritüel davranışlarını gerçekleştirmek için ne kadar zaman geçirdiği de dahil.
Obsesif Kompulsif Bozukluk Nasıl Tedavi Edilir?
Obsesif Kompulsif Bozukluk kendiliğinden kaybolmayacak, bu nedenle tedavi etmek önemlidir. OKB’yi tedavi etmek için en etkili yaklaşım bilişsel davranış terapisine sahip ilaçları birleştirir.
- Bilişsel davranışçı terapi: Bilişsel davranış terapisinin amacı, Ritüel davranışları yerine getirmeksizin (maruz kalma terapisi veya maruz kalma ve tepki önleme terapisi olarak adlandırılmaktadır), korkuları olan kişilere korkularıyla yüzleşmek ve endişeleri azaltmaktır. Terapi, aynı zamanda, genellikle OKB olan insanlarda ortaya çıkan abartılı veya katastrofik düşünceyi azaltmaya odaklanmaktadır.
- İlaç tedavisi: Luvox, Prozac ve Zoloft gibi seçici serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI) gibi antidepresanlar OKB tedavisinde faydalı olabilir. Eski ilaçlar – Anafranil gibi trisiklik antidepresanlar da kullanılabilir. Risperdal veya Abilify gibi bazı atipik antipsikotiklerin, yalnız başına veya bir SSRI ile kombinasyon halinde kullanıldığında, OKB’ye değer verdiği gösterilmiştir.
Şiddetli OKB vakalarında ve tıbbi ve davranış terapisine cevap vermeyen kişilerde, elektrokonvülsif tedavi (ECT) veya psiko-cerrahi bozukluğu tedavi etmek için kullanılabilir. EKT sırasında, hastanın genel anestezi altında uyuduğu sırada kafa derisine yerleştirilen elektrotlardan küçük bir akım geçer. Kısa bir nöbete neden olur. Bazı durumlarda tekrarlayan EKT tedavilerinin OKB semptomlarını iyileştirmesine yardımcı olduğu bulunmuştur. Beyin stimülasyonunun derin beyin uyarımı (DBS) olarak adlandırılan daha yeni, cerrahi bir formu, OKCD semptomlarıyla ilişkili beyin devresinin bir parçası olan beyin bölgelerine küçük elektrotlar yerleştirmeyi içerir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk İle İlgili Kişilerin Görünümü Nedir?
Çoğu vakada OKB ilaç, bilişsel davranış terapisi veya her ikisi ile başarıyla tedavi edilebilir. Devam eden tedaviyle birlikte, çoğu insan semptomlardan uzun süreli rahatlama sağlayabilir ve normale veya normale yakın işleyişine geri dönebilir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk önlenebilir mi?
Obsesif Kompulsif Bozukluk önlenemez. Bununla birlikte, erken teşhis ve tedavi, bir kişinin rahatsızlıktan muzdarip vakitlerini azaltmaya yardımcı olabilir.
Bir önceki yazımız olan Çölyak Hastalığı başlıklı makalemizde çölyak hastalığı belirtileri, çölyak hastalığı diyeti ve çölyak hastalığı tedavisi hakkında bilgiler verilmektedir.