AKP’nin 21 yılı kadınların kazanılmış haklarını ellerinden almaya çalışması, hak taleplerinin önüne taş koymasıyla geçti. Ancak kadınlar tüm gerici saldırılara karşı mücadeleden vazgeçmedi.
Dilan ESEN
“Kadın ile erkek eşit olamaz; fıtrata aykırı”, “Kız mıdır, kadın mıdır bilemem”, “Kadınlar iş aradığı için işsizlik yüksek”, “Kahkaha atan kadın iffetsizdir” ve “Türk kadını evinin süsüdür”…
Bu ifadeler 21 yıldır Tayyip Erdoğan’ın, AKP’lilerin ve yandaşların kadınlara yönelik kullandığı ifadelerin yalnızca küçük bir kısmı… Neredeyse ağzını her açtığında kadınları hedef gösteren, ötekileştiren ifadeler kullanan AKP’lilerin geçen 21 yılda karnesi oldukça kabarık. Erkekler tarafından katledilen kadınların katilleri yetersiz cezalar alırken, ev içinde kadınlar şiddetin her türlüsünü görmesine rağmen bunun engellenmesine aracılık eden İstanbul Sözleşmesi’nden vazgeçilirken, koruma kararları uygulanmazken AKP’nin aklı fikri kadınların özgürlüğüne ve eşitliğine saldırmakta. Yıllar içinde AKP’nin kadınlara yönelik söylemleri ve uygulamalarından öne çıkanlar şöyle:
2004: AYM, reşit olmayan bir kız çocuğunu rızası dışında kaçıranların serbest bırakmaları halinde hapisle yargılanmalarını düzenleyen maddeyi iptal etti.
2005: Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Kurumu Genel Müdürlüğü, ‘Aile Rehberi’ başlıklı kitapçığında, ev kadınlarının ‘yakınması’, kadınların ‘taklit ve moda tutkusu’, çocukların kreş, yuva gibi ortamlarda yetiştirilmesinin toplum hayatında ‘sağlıksız ve çarpık sonuçlar ürettiği’ gibi ifadeler yer aldı.
2009: Maliye Bakanı Mehmet Şimşek işsizlik ile ilgili yaptığı bir konuşmada “İşsizlik oranı niye artıyor biliyor musunuz? Çünkü kriz dönemlerinde daha çok iş aranıyor. Özellikle kadınlar arasında kriz döneminde işgücüne katılım oranı daha artıyor” dedi.
2009: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi aile içi şiddet konusunda Türkiye’ye karşı açılmış ilk davayı sonuçlandırdı. Mahkeme, Türkiye’nin şiddet gören bir kadını, savcılığa başvurduğu halde kocasından korumayarak ayrımcılık yaptığına hükmetti.
2011: Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Konseyi’nde okunan, 84 devletin imzaladığı bildiriyi Türkiye imzalamadı. Bildiri LGBT+’ların dünyanın her yerinde yoğun ve sistematik şekilde karşılaştığı her türlü şiddet, cinayet, tecavüz, işkence ve yargısız infaza dikkat çekiyordu.
2011: Erdoğan Başbakanlık döneminde Konya mitinginde, Hopa’daki olayları protesto ederken polis müdahalesi sonucu kalçası kırılan Dilşat Aktaş için “O kadın, kız mıdır kadın mıdır?” dedi.
2011: Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun hazırladığı “Yargıda Durum Analizi” raporunda, “Tecavüze uğrayan kadının tecavüzcüsüyle evlenmesi halinde dava düşürülmeli,” “15 yaşından küçüklere karşı rızaen cinsel ilişki suçlarının ceza miktarları düşürülmeli” gibi öneriler olduğu ortaya çıktı.
2011: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Şahin, TBMM’de yaptığı konuşmada ‘en az 3 çocuk’ politikasını savundu.
2012: Ankara Büyükşehir Belediyesi Başkanı Melih Gökçek, “Anası tecavüze uğruyorsa neden çocuk ölsün? Anası ölsün” dedi.
2012: Sağlık Bakanı Recep Akdağ, Adalet Bakanı Sadullah Ergin ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Fatma Şahin bir araya gelerek Bilim Kurulu’nun üzerinde çalıştığı kürtaj raporunu değerlendirdi. Üç bakan, kürtaj süresinde değişiklik yapılmayacağını, kürtaj oranını düşürmek için sıkı kurallar uygulanacağını belirtti.
2013: MEB, imam hatip liselerini ilk kez cinsiyete göre ayırdı. Daha önce fiilen kız ve erkek öğrencileri farklı okullarda toplayan bakanlık, yurt genelinde 26 okulun adını, ‘kız imam hatip lisesi’ olarak değiştirdi.
2013: Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği’nde liselerde okuyan çocukların evlenmeleri halinde açık liseye kayıt yaptırarak öğrenimlerine devam etmeleri şartı getirildi. Böylece kız çocuklarının zorla evlendirilebilmesinin önü MEB tarafından açıldı.
İNADINA KAHKAHA
2014: Milli Eğitim Bakanlığı, Hizmet Vakfı ile imzaladığı protokol kapsamında tüm eğitim kurumlarında “seminer” şeklinde okutulacak olan “Değerler Eğitimi” dersini içeriğini kitapçık haline getirdi. Bakanlık, öğrencilere, “Dininden ve ahlakından razı olduğumuz bir kimse kızımıza ve oğlumuza talip olursa, ‘kolaylaştırınız, güçlük çıkarmayınız’ hadisiyle amel etmeliyiz” gibi bilgilerin verilmesini istedi.
2014: Eski Başbakan Bülent Arınç, “Kadın iffetli olacak. Herkesin içerisinde kahkaha atmayacak” ifadelerini kullandı.
2014: Cumhurbaşkahı Erdoğan I. Uluslararası Kadın ve Adalet Zirvesi’nde yaptığı konuşmada ‘kadınla erkeği eşit konuma getirmenin fıtrata aykırı’ olduğunu söyledi.
2015: Polis, İstanbul LGBTİ Onur Yürüyüşü’ne biber gazı, tazyikli su ve plastik mermiyle müdahale etti.
2015: Eski Sağlık Bakanı Mehmet Müezzinoğlu, “Annelerin, annelik kariyerinin dışında bir başka kariyeri merkeze almamaları gerekir” dedi.
2016: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın 8 Mart Dünya Kadınlar Günü için hazırladığı videoda bakanlık tarafından kadınlara yüklenen farklı misyonların yanı sıra bir kız çocuğunun evlendirilme görüntüsü için “Gelenektir” ifadesi kullanıldı.
2016: Başbakan Binali Yıldırım, şort giydiği gerekçesiyle hemşire Ayşegül’ü tekmeleyen Abdullah Çakıroğlu için “Hoşuna gitmeyebilir, mırıldanırsın” dedi.
2017: Diyanet İşleri Başkanlığı tarafından tüm camilerde okunmak üzere çıkartılan ‘Ahit, Akit Ve Misak Olarak Nikah’ başlıklı cuma hutbesinde ‘aileye sahip çıkma’ çağrısı yapıldı. Hutbede, evlendirme programlarıyla aile değerlerinin istismar edilip, ayaklar altına alınarak aile müessesesinin itibarsızlaştırıldığı iddia edildi.
2017: İstanbul Valiliği, Onur Haftası kapsamında yapılacak 25. LGBTİ Onur Yürüyüşü’nü yasakladı.
2017: Milli Eğitim Bakanlığı, kendisine bağlı karma özel öğrenci yurtlarının kapatılması için yurt müdürlüklerine talimat gönderdi.
2018: Cumhurbaşkanı Erdoğan gündemdeki cinsel istismar konusunu değerlendirirken ‘zina’ ifadesini kullanarak yetişkinler arasındaki rızaya dayalı cinsel birlikteliğin yeniden suç olarak ele alınmasını talep etti.
2018: Cumhurbaşkanı Erdoğan, partisinin grup toplantısında kadına yönelik şiddet ve cinsel saldırıları gündem yapan haberlere ilişkin “Lütfen bu yayınlarınızı kesintiye uğratın. Yoksa bu milleti çileden çıkaracaksınız” dedi.
2018: KHK ile 2011’de kapatılan Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanlığı yerine kurulan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanlıklarının teşkilat kanunlarındaki düzenlemeyle iki bakanlık, ‘Çalışma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı’ adı altında bir araya getirildi.
2018: Adalet Bakanlığı ile Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı işbirliğiyle, Ankara Hakimevi’nde “Gündem Buluşmaları: Nafaka Sistemi Çalıştayı” düzenlendi. Nafaka sisteminin değiştirilmesi, boşanan kadınların haklarında kısıtlamalar yapılması 2015 Boşanma Komisyonu Raporu’ndan beri yoğun olarak tartışılıyordu. Adalet Bakanı Abdülhamit Gül, nafaka sistemine ilişkin, “Temel amacımız, bu konudaki iyileştirmeleri, 100 Günlük Eylem Planı süresi içerisinde olgunlaştırmaktır” dedi.
LAS TESIS’E TEK MÜDAHALE
2019: Onursal başkanlığını İslam Hukuku uzmanı Prof. Dr. Hayrettin Karaman’ın yaptığı Türkiye Düşünce Platformu, Erdoğan’a İstanbul Sözleşmesi’nden çekilmesi için bir rapor sundu. İstanbul Sözleşmesi’ne, 6284 Sayılı Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesi Yasasına, nafaka hakkına dönük saldırılarda artış yaşandı.
2019: Neredeyse her ülkede kadınların erkek şiddetine karşı yaptığı “Las Tesis” dansına polisin müdahale ettiği tek ülke Türkiye oldu.
2020: Çocuk istismarına af teklifi tekrar gündeme geldi, Türkiye’nin farklı kentlerinde basın açıklaması düzenleyen kadınlar, teklifin “şimdilik” rafa kaldırılmasını sağladı.
2021: İstanbul Sözleşmesi Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile feshedildi. Af Örgütü İstanbul Sözleşmesi için 17 bin imza topladığı imza da Cumhurbaşkanlığı’nı karardan vazgeçirmedi. Kadınlar alanlara çıktı. Avrupa Konseyi, Türkiye’yi, “kadınları şiddetten korumaya yönelik uluslararası sistemi zayıflatmamaya” çağrıldı.
2022: Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, nafaka konusunda yeni düzenlemeye gidileceğini açıkladı. Düzenlemeye göre 2 yılın altındaki evliliklerde 5 yıl, 5 ila 10 yıl arasındaki evliliklerde 12 yıl nafaka verilmesi planlandı. Düzenleme hayata geçirilmedi.
2022: Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’na ‘kanuna ve ahlaka aykırı faaliyet yürütmek’ suçlaması ile fesih davası açıldı.
2022: Cumhurbaşkanı Erdoğan, CHP Lideri Kılıçdaroğlu’nun başörtüsü çıkışının ardından gündeme getirdiği anayasa değişikliğinde ‘aile kurumuna’ dair de düzenleme yapacaklarını kaydetti.
