Ufuk Derin
Aktaran
Ağaçlar birçok açıdan bizim için vazgeçilmezdir. Fotosentez sırasında büyümek için atmosferden karbondioksit alırlar. Bu, son derece sıradan bir doğa olayı gibi gözükse de sera etkisine sebep olan karbondioksiti tutmaları ürettiğimiz karbon ayak izi ile mücadele konusunda bize oldukça yardımcı olur. Ancak yeni bir çalışma, iklim krizi yüzünden ağaçların sıcak ve kuru iklimlerde karbondioksiti tutmakta zorlandığını keşfetti. Penn State Üniversitesinde yerbilimleri araştırma profesörü olan Max Lloyd, şöyle anlatıyor:
Daha sıcak ve kuru iklimlerdeki ağaçların nefes almak yerine öksürdüğünü tespit ettik. Sıcak ve kuru iklimdeki ağaçlar, tuttukları karbondioksiti atmosfere geri gönderiyor.
Ağaçlar, stresli koşullar altında fotorespirasyon adı verilen bir süreçle atmosfere karbondioksit salar. Araştırmacılar, sıcak ve suyun oldukça sınırlı olduğu iklimlerde fotorespirasyon oranının iki kata kadar daha yüksek olduğunu belirtti. Araştırma, subtropikal iklimlerde gündüz sıcaklıkları 20 °C’ye ulaştığında bu tepkinin görülmeye başladığını ve sıcaklıklar arttıkça durumun daha da kötüleştiğini göstermektedir.
Araştırmacılar, için çeşitli koşullardan yaklaşık otuz ağaçtan alınan ahşap örneklerindeki metoksil izotopu seviyelerini inceledi. Yapılan çalışma, ağaçlardan alınan örneklerdeki izotoplardaki değişimin ağaçlardaki fotorespirasyon sürecinin bir göstergesi olabileceğini göstermektedir.[1]
ABD Enerji Bakanlığı, bitkilerin her yıl insanlar tarafından salınan karbondioksitin tahmini %25’ini absorbe ettiğini belirtmektedir.[2] Lloyd, iklim krizinin ve su kıtlığının artması durumunda bu oranın azalacağını vurguluyor:
Doğadaki temel döngünün dengesini bozduk. Bitkiler ve iklim ayrılmaz şekilde birbirine bağlıdır. Atmosferimizdeki karbondioksitin en büyük tüketicisi fotosentez yapan organizmalardır. Bu durumun atmosfere etkisi çok büyüktür. Yani küçük değişikliklerin büyük bir etkisi oluyor.
Fotorespirasyon oranlarına yönelik önceki çalışmalar genellikle canlı bitkiler kullanılarak ölçülebiliyordu. Araştırmacılar, kullandıkları yöntem sayesinde ağaçların geçmişteki iklimlerde ne kadar iyi nefes aldığını ve gelecekteki iklimlerde ne kadar iyi nefes alabileceğini daha iyi bir şekilde ölçebileceğini öne sürmektedir. Araştırma ekibi, şimdi günümüzü anlamak on milyonlarca yıl öncesine uzanan fotorespirasyon oranlarını ortaya çıkarmak için çalışacak. Lloyd, şöyle anlatıyor:
Ben bir jeoloğum, geçmişte çalışıyorum. Geçmişteki iklim çok farklıyken bugün neden böyle olduğuna dair büyük sorularla ilgileniyorsak canlı bitkileri kullanamayız. Geleceğimizin neye benzeyebileceğini daha iyi anlamak için milyonlarca yıl geriye gitmemiz gerekebilir.
- ^ M. K. Lloyd, et al. (2023). Isotopic Clumping In Wood As A Proxy For Photorespiration In Trees. Proceedings of the National Academy of Sciences. doi: 10.1073/pnas.2306736120. | Arşiv Bağlantısı
- ^ U.S. Department of Energy. Doe Explains…the Carbon Cycle. Alındığı Tarih: 2 Şubat 2024. Alındığı Yer: Energy | Arşiv Bağlantısı