Mimarlar Odası Hatay Şube Başkanı Özçelik, “balkon kapatma’nın dahi deprem hasarını artırdığını söyledi. Özçelik hırsıza karşı alınan bazı önlemlerin de deprem anında dışarı çıkışı güçleştirdiğini savundu.
Semra KARDEŞOĞLU
Maraş depremin yıldönümüne 10 gün kaldı. Bir yılda sorunlar katlanarak büyüdü. Bilim insanları ise depremin afete dönüşmesinin nedenleri ve alınacak önlemleri tartışıyor.
TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası ve Adana Büyükşehir Belediyesi’nin Adana’da düzenlediği “Şubat 2023 Depremleri Sempozyumu”nda çok sayıda bilimsel çalışma da sunuldu. O sunumlardan biri de Mimarlar Odası Hatay Şube Başkanı Mustafa Özçelik’in sunumuydu.
Özçelik, binaların sadece yapım aşamasında değil sonrasında da çok düzenli biçimde kontrol edilmesi gerektiğini söyledi. Özçelik konuya ilişkin sorularımızı da yanıtladı.
OTELDEN HASTANEYE ÇEVRİLMİŞ
Özçelik, binanın yapım amacı dışında kullanılmasının en büyük hatalardan biri olduğunu savundu. Adıyaman’da yıkılan İsias Oteli gibi birçok bina, apartman olarak yapılmasına rağmen otele çevrilmişti. Özçelik yapı kullanım süreçlerindeki ölümcül hatalara örnek olarak Antakya’da yıkılan Akademi Hastanesi’ni gösterdi ve şunları söyledi: “Önce otel olarak yapılmış. Sonra hastaneye çevrilmiş. Bunun kabul edilebilir tarafı yok. Bir kere hastanelerin afette hiçbir hasar almadan ayakta kalması gerekiyor. Farklı katsayılarla değerlendiriliyor çünkü. Ama bir şekilde yönetmeliklere uyduruluyor. Biliyorsunuz Hatay’da devlet ve özel hastanelerin hepsi yıkıldı.”
Özçelik, yapı kullanım süreçlerindeki hataları şöyle özetledi:
20 DAİRE BİRDEN BALKON KAPIYOR: Balkonun duvar yıkılıp içine alınması, kapatılması, taşıyıcı sistemin ortadan kaldırılması ve oda birleştirme, giriş katların dükkan olarak kullanılması, uygun olmayan bitişik bina inşası, kat çıkılması gibi çok farklı müdahaleler yaşanıyor. Bunların bir bölümü çok masum görünebilir, “Balkon kapadım” ne olur denebilir. Belki bir dairenin bunu yapması mesele yaratmaz. Ama 20 daire birden yapabiliyor. Bir de meseleye “Ama bina tamamen yıkılmadı” olarak bakılamaz. Balkon kapama gibi işlemler binanın eski olması nedeniyle daha da etki ediyor. Balkon kapama gibi masum görünen müdahaleler özellikle eski binaları daha da fazla etkiliyor.
DIŞ CEPHE KAPLAMALARI DA RİSKLİ: Merdivenlerdeki duvarlara yapılan mermer kaplama ya da dış cephe kaplamaları deprem sırasında kırılıp dökülerek çok insan yaralanmasına yol açtı. Tesisat için taşıyıcı sistemin kırıldığı örnekler de var.
DEMİR PARMAKLIKLAR ÇIKIŞI ENGELLEDİ: Biz binaları dışarıdan gelecek tehlikelere karşı koruma amacıyla yapıyoruz. Örneğin hırsıza karşı çelik kapı. Çelik kapılar depremde sorun oldu. Sarsıntıdan sıkıştı. Birçok kişi çıkamadı. Ya kapı yerinden sökülerek ya da yan komşu duvarı yıkılarak çıkabildiler. Demir parmaklıkla kapalı balkonlar ya da giriş kat pencerelerine uygulanan parmaklıklar bunlar da sorun yarattı. Çıkışı engelledi.
PERİYODİK DENETİM ŞART: Binalar yapılırken kontrol ediliyor. Sonraki yıllarda bir daha kontrol edilmiyor. Ancak bir şikâyet olursa. Bakanlığa belli periyodlarla tüm binaların kontrol edilmesini önerdik. Örneğin kat çıkılıyor kontrol yok. Bir de imar barışları var tabii. 2000 – 2018 arası yapı denetiminizi yapacak şirketi kendiniz seçiyordunuz. Şimdi bakanlık bir havuz oluşturdu. Buradan çıkan şirket denetliyor. Ama bunlar sermaye şirketi. Yani kâr amaçlı denetim olmaz. Binalar gerçek kişiler, eğitim verilmiş kişiler tarafından denetlenmeli, odaların da organizasyonuyla.
***
Yönetmelik farklı yıkım aynı
Özçelik sunumunda Hatay’da kendi çektiği yıkılan birkaç yıllık binalar ile eski binaların fotoğraflarına da yer verdi. Konuya ilişkin sorumuz üzerine şu bilgileri verdi: “Anlatmaya çalıştığım farklı yıllardaki yönetmeliklere göre yapılan binaların aynı şekilde yıkılması. Oysa farklı bir hasar beklenir. Bu tür durum Odabaşı, Güzelburç, Ekinci’de yaşandı. Zemin sorunu olan bu bölgenin ayrı ele alınmasını istiyoruz.