Merkez Bankası’nın bu adımı 1 Temmuz’da alınan zorunlu karşılık kararının devamı olarak ya da erken faiz indirimine karşı dövize yönelimi engelleme önlemi olarak yorumlayanlar var.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), yabancı para mevduat ve kıymetli maden depo hesaplarına uygulanan zorunlu karşılık oranlarını 200 baz puan artırdı.
Vadesiz ve bir yıla kadar vadeli döviz hesapları için zorunlu karşılık oranı yüzde 21’den yüzde 23’e yükseldi. Bir yıl ve bir yıldan uzun vadeli döviz hesaplarında zorunlu karşılık oranı ise yüzde 15’ten yüzde 17’ye çıktı.
Resmi Gazete’de yayımlanan yeni oranlar 17 Eylül’de yürürlüğe girecek.
TL CİNSİ ZK 13,9 MİLYAR DOLAR, DÖVİZ ZK 3,4 MİLYAR ARTACAK
Merkez Bankası, Resmi Gazete’de yayımlanan yabancı para cinsi yeni zorunlu karşılık oranlarına ilişkin detayları açıkladı:
“1 Temmuz 2021 tarihinde açıklandığı üzere, Türk lirası zorunlu karşılıkların döviz cinsinden tesis edilmesi imkânı azami oranı yüzde 20’den yüzde 10’a düşürülmüş ve döviz cinsinden mevduat/katılım fonuna uygulanan zorunlu karşılık oranları tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırılmıştı. Ayrıca, Türk lirası zorunlu karşılıkların döviz cinsinden tesis edilmesi imkânının sonlandırılacağı da ilan edilmişti.
Bu çerçevede, söz konusu imkân 1 Ekim 2021 tesis tarihinde yüzde 10’dan yüzde 0’a düşürülerek sonlandırılacak olup, aynı tarihte yürürlüğe girmek üzere yabancı para mevduat/katılım fonuna uygulanan zorunlu karşılık oranlarının tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırılmasına karar verilmiştir.
Alınan bu kararla birlikte, 1 Ekim 2021 tarihi itibarıyla Türk lirası cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin yaklaşık 13,9 milyar Türk Lirası, döviz ve altın cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin ise yaklaşık 3,4 milyar ABD doları karşılığı tutarında artması beklenmektedir.”
Bankacılar, kararı TCMB’nin 1 Temmuz’da açıkladığı TL cinsi zorunlu karşılıkların döviz ve altın cinsi tutulmasını sağlayan Rezerv Opsiyon Mekanizması’nın (ROM) kademeli şekilde kaldırılmasına ilişkin tamamlayıcı düzenleme olarak yorumladı.
YABANCI PARA ZORUNLU KARŞILIK | YENİ ORAN | ESKİ ORAN |
MEVDUAT VE KATILIM FONU | ||
Vadesizden 1 yıla kadar vadeliye kadar | 23 | 21 |
1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli | 17 | 15 |
KIYMETLİ MADEN DEPO HESAPLARI | ||
Vadesizden 1 yıla kadar vadeliye kadar | 24 | 22 |
1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli | 20 | 18 |
MÜSTAKRİZLERİN FONLARI | 23 | 21 |
DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER | ||
1 yıla kadar (1 yıl dâhil) vadeli | 21 | 21 |
2 yıla kadar (2 yıl dâhil) vadeli | 16 | 16 |
3 yıla kadar (3 yıl dâhil) vadeli | 11 | 11 |
5 yıla kadar (5 yıl dâhil) vadeli | 7 | 7 |
5 yıldan uzun vadeli | 5 | 5 |
KARAR NE ANLAMA GELİYOR?
Düzenlemeyle Merkez Bankası hem rezervlerini artırmayı hem de bankaların döviz tutmasının maliyetini artırmayı hedefliyor. Söz konusu düzenlemenin kurda mevcut fiyatlamalara etkisi olmadı. Dolar/TL’de 8,44-8,45 seviyesindeki işlemler devam ediyor.
Deniz Yatırım Strateji ve Araştırma Bölüm Müdürü Orkun Gödek de söz konusu kararı, son dönem içerisinde sistemde gözlenen yabancı para mevduat artışı sonrasında TCMB’nin brüt rezervlerini artırma isteği çerçevesinde okuduklarını, fiyatlamalara yönelik etkisini ise nötr olarak gördüklerini aktardı.
TCMB temmuzdan bu yana iki adımda yabancı para zorunlu karşılıkları toplam dört puan artırırken daha önce açıkladığı takvim doğrultusunda banka TL cinsi zorunlu karşılıkların (ZK) döviz tutulma imkanını da birkaç hafta içinde kaldırmış olacak.
Bankacılar ağırlıklı olarak bugünkü kararın 1 Temmuz’da alınan ZK kararın devamı olarak yorumluyor. Banka 1 Temmuz’da rezerv opsiyon mekanizması ile ekim itibarıyla TL cinsi ZK’ların döviz cinsi tutulması hakkının yüzde 20’den önce yüzde 10’a ardından yüzde 0’a indireceğini açıklamıştı. TCMB’nin bugünkü ZK kararı TL cinsi ZK’ların döviz cinsi tutulma hakkının kaldırılacağı takvim ile uyumlu bir çizelgede gerçekleşmiş oldu.
Bazı bankacılar ise kararın erken faiz indirimine karşı dövize yönelimi engelleme önlemi olarak yorumlarken bu yorumlar azınlıkta kaldı. Bir bankanın döviz masası işlemcisi, “TCMB’nin kararı önümüzdeki haftaki PPK öncesi alması farklı yorumlar oluşturuyor. Karara faiz indiriminde dövize yönelimi engellemeye hazırlık olarak yorumlar da var. Ancak biz kararın ROM imkanındaki TL cinsi ZK’lar için döviz cinsi imkanın kaldırılması nedeniyle oluşan boşluğun teknik olarak tamamlanması amaçladığını düşünüyoruz” dedi.
TEMMUZDA DA 2 PUAN ARTMIŞTI
Merkez Bankası, 1 Temmuz’da da Türk Lirası zorunlu karşılıkların döviz cinsinden tesis edilmesi imkanı azami oranını yüzde 20’den yüzde 10’a düşürmüş, döviz cinsinden mevduat ve katılım fonuna uygulanan zorunlu karşılık oranlarını tüm vade dilimlerinde 200 baz puan artırmıştı.
Bu kararla TCMB’nin döviz cinsinden zorunlu karşılık tesislerinin yaklaşık 2,7 milyar dolar tutarında artması öngörülmüştü.
TOPLAM REZERV 119 MİLYAR DOLARI AŞTI
Merkez Bankası’nın net uluslararası rezervleri 3 Eylül 2021 itibarıyla, bir önceki haftaya göre 1 milyar 406 milyon dolar artış ile 27 milyar 856 milyon dolara yükseldi. Brüt döviz rezervleri 91 milyon dolar artış gösteriken, toplam rezervler 118 milyar 264 milyon dolardan 119 milyar 198 milyon dolar seviyesine yükseldi.
Bununla birlikte bankalardaki döviz mevduatlarındaki yükseliş de devam etti. 3 Eylül haftası itibariyle döviz mevduatları 1,9 milyar dolar artarak 238,2 milyar dolara yükseldi. Böylelikle döviz mevduatlarında yeni rekor kırıldı.
DÖVİZ HESAPLARI REKOR TAZELEDİ
Bu arada 3 Eylül haftasına ait para banka verilerine göre, yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı 1 milyar 922 milyon dolar artış göstermiş; böylece bir önceki hafta 236 milyar 196 milyon dolar olan yurt içi yerleşiklerin döviz mevduatı 238 milyar 118 milyon dolara çıkmıştı.