İnsan Kanı: Kanımız Ne Renktir? Kan Aslında Mavi Renkte mi?

Sağlıklı bir insanın damarlarında akan kan kırmızı renktedir.

Alyuvarlarımızın, yani kırmızı kan hücrelerimizin “kırmızı” ismini almasının bir nedeni vardır: “hem” molekülleri. Bu molekülleri, yapıları gereği kırmızı renktedir. Dolayısıyla oksijen taşımayan bir kan molekülü kırmızı renkte gözükecektir.

Ancak kimi zaman damarlarımızın, özellikle de temiz olmayan, oksijen taşımayan damarlarımızdaki kanın mavi, mor, hatta yeşil gözükmesi insanların kanın orijinal renginin kırmızı değil, mavi olduğunu düşünmeye itmiştir. Bu tamamen hatalıdır. Kirli kan bile hiçbir zaman mavi renkte değildir; sadece deri üzerinden bu şekilde gözükür. Kanın rengi parlak kırmızı (temiz kan) ile kopkoyu kırmızı (kirli kan) arasında değişir.

Normalde oksijen taşıyıcı olan hemoglobin moleküllerine “oksihemoglobin” denir ve kırmızı kan hücrelerinin %96’sını oluşturan bu moleküller kırmızı renktedir. Ancak hemoglobin, aynı zamanda %10 oranında karbondioksit de taşıyabilir ve bunu yaptığında deri üzerinden maviymiş gibi gözüken “karboksihemoglobin” molekülü oluşur.

Kan, bazı hastalıklar nedeniyle de mavi renkteymiş gibi gözükebilir ve buna siyanoz adı verilir. Örneğin hemoglobin kalıcı bir şekilde oksidize olduğunda (Fe⁺² yerine Fe⁺³ iyonuna dönüştüğünde), kahverengi olan “methemoglobin” denen bir moleküle dönüşür ve artık oksijen taşıyamaz. Deri üzerinden ise mavimsi bir renkte gözükür. Bu, kırmızı kan hücrelerinin %2-3’lük bir kısmını oluşturur. Kimi zamansa hemoglobin kısmen oksijen bağlar ve bu duruma “sülfemoglobinemi” denir. Çok nadir olan bu hastalıkta da damarlar mavi renkte gözükür. Bazı omurgasız hayvanlardaysa (özellikle karides ya da yengeçlerde) kan gerçekten de mavi renktedir. Ancak omurgalılarda kan daima kırmızı renktedir.