Ülke ekonomisi 2022’nin tamamında yüzde 5,6 büyüdü ama büyümeden emekçilerin payına yine yoksulluk düştü. Emeğin milli gelirden aldığı pay 2022’nin son çeyreğinde yüzde 25,2 ile tarihin en düşük seviyesine geriledi.
EKONOMİ SERVİSİ
Türkiye ekonomisi 2022 yılının son çeyreğinde yüzde 3,5 büyüdü ve 2022’nin tamamında büyüme yüzde 5,6 olarak hesaplandı. Hem son çeyrekte hem de yılın tamamında büyümeyi sürükleyen yüksek enflasyon nedeniyle tüketimini öne çeken yurttaşların harcamaları oldu.
Tüketimle büyüyen ekonomide emeğin payı tarihi en düşük seviyelere geriledi. İşgücü ödemelerinin payı yani emeğin milli gelirden aldığı pay 2022 son çeyreğinde yüzde 25,2 ile tarihi en düşük seviyelerine gerilerken, net işletme artığı/karma gelirin payı yani sermaye payı yüzde 56,7’ye çıktı. 2022 yılında da işgücü ödemelerinin payı yüzde 30,1’den yüzde 26,5’e düştü, net işletme artığı/karma gelirin payı yüzde 52,5’ten yüzde 54,5’e yükseldi.
İnşaat sektöründeki daralma sürüyor
Prof. Dr. Erinç Yeldan’ın hesaplamalarına göre 2022’de GSYH’deki reel yüzde 5,6’lık artışa karşın, emeğin milli gelirden aldığı paydaki azalma eğilimi devam ediyor. 2019’un ikinci çeyreğinden bu yana emeğin payındaki gerileme yüzde 7,1 iken sermayenin payındaki artış yüzde 7,7 oldu.
Cumhurbaşkanlığı hükümet rejimi altında, 2019’un ikinci çeyreği sonrası, reel milli gelir çeyrek dönemler bazında yüzde 60 arttı. Sermaye gelirlerindeki artış yüzde 80’e ulaşırken, işgücü gelirlerindeki artış sadece yüzde 23. Sektörel performansa bakıldığında 2022’nin tamamında hizmetler sektöründeki çift haneli büyüme, buna karşın inşaattaki sert daralma dikkat çekti. İnşaat sektörü 2022 yılında 2021 yılında olduğu gibi küçülmesini sürdürdü. Sektör yüzde 8,41 küçüldü.
Finans sektörü 2021 yılındaki daralmasının aksine 2022 yılında güçlü büyüme gösterdi ve yılın tamamında yüzde 21,82 büyüdü. 2022’de iç tüketim yüzde 19,7 büyüdü. Yatırımlar tarafında ise büyümenin ivme kaybettiği görüldü. 2020 ve 2021 yıllarında yüzde 7,4 artan yatırımlar 2022’de yüzde 2,8 büyüdü. İhracat tarafında da benzer tablo dikkat çekti. Türkiye Ekonomi Modeli’nde rekabetçi kur ile ihracat artacak ve cari fazla verilecekti. 2021’de yüzde 24,9 büyüyen ihracat, 2022’de yüzde 9,1 ile tek hanelerde büyüme kaydetti. Net ihracatın büyümeye katkısı ise negatif oldu.
Üretim yöntemi ile GSYH verileri incelendiğinde, yılın son çeyreğinde tarım ve sanayi sektörlerinin daralması dikkat çekti. 2020 yılının ikinci yarısından bu yana büyüyen sanayi sektörü bu yılın son çeyreğinde yıllık bazda yüzde 3 daraldı. Böylece büyümeyi 0,6 puan negatif etkiledi.
Beklentilerin üzerinde büyüme kaydedildi
Uluslararası kurumların Türkiye 2022 büyümesine ilişkin tahminleri de yüzde 5 civarındaydı. Uluslararası Para Fonu (IMF) daha önce yüzde 5 olarak açıkladığı 2022 Türkiye büyüme tahminini yüzde 5,5 seviyesine çıkarmıştı.
Dünya Bankası’nın 2022 yılına ilişkin büyüme beklentisi ise yüzde 4,7 olarak açıklanmıştı. Ekonomi yönetiminin 2022’ye ilişkin büyüme tahmini de yüzde 5 olmuştu. Orta Vadeli Program’a göre 2022 için GSYH büyümesinde gerçekleşme tahmini yüzde 5 olarak açıklanmıştı.
