TOBB’un verilerine göre sadece aralık ayında 4 binin üzerinde şirket kapandı. EİB Başkanı Eskinazi, “Hammadde fiyatlarındaki artış, faizlerin yüksekliği önümüzdeki dönemde kapanmaların daha da artacağına işaret” dedi.
Havva GÜMÜŞKAYA
Ekonomi yönetiminin aldığı kararlar ülkede daha önce deneyimlenmemiş bir krizin yaşanmasına neden oldu. 2021 yılının sona ermesiyle yıla dair bilanço, verilerle de ortaya çıkmaya başladı. Zam dalgalarıyla kapanan yıl birçok işletmenin faaliyetlerinin sonra ermesine neden oldu, çok sayıda dükkân kepenk indirdi.
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği’nin (TOBB) açıkladığı Aralık 2021 açılan ve kapanan şirket sayısı tabloyu daha da netleştirdi. AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın “Kurdaki rekabet gücü yatırım, üretim ve istihdamda artışa yol açar” ifadelerini kullandığı aralık ayında 4 bin 57 şirket kapandı. Bu şirketlerin 3 bin 94’ü limited yani küçük sermayeli işletme olarak kabul edilebilir. Başka bir ifadeyle kapanan şirketlerin yüzde 76’sı küçük sermayeli.
Aralıkta bir önceki aya göre kapanan şirket sayısında yüzde 145,8, kapanan kooperatif sayısında yüzde 122,8, kapanan gerçek kişi ticari işletme sayısında yüzde 63,3 oranında artış yaşandı. 2021 yılının toplamında ise 17 bin 184 şirket kapandı.
Erdoğan, dolar kurundaki ‘köpüğ’ün alındığını söylese de TOBB’un açıkladığı veriler kurdaki ‘köpük’ nedeniyle pek çok işletmenin kapandığını gözler önüne serdi.
İMALAT SEKTÖRÜ DİKKAT ÇEKTİ
Dolar kurunun 18 lirayı aştığı, TL’deki değer kaybının bir günde yüzde 40’ı bulduğu aralık ayında kurda yaşanan oynaklık iğneden ipliğe her şeye zam olarak yansıdı. Türkiye İstatistik Kurumu’nun verilerine göre aralıkta üretici enflasyonu yüzde 19,08 olurken yıllık bazda yüzde 79’u aştı.
Aralık ayında döviz kurundaki oynaklık nedeniyle üretime dair öngörü yapamayan sanayiciler fiyat istikrarının sağlanmasını talep etti. Birçok üründe kurdaki artış nedeniyle fiyat verilemezken vade süreleri bir anda kısaldı. Öte yandan imalat sanayinin üretime devam etmesi için yaptığı ithalat daha da pahalı hale geldi. Ancak üretimde ithalatın payı öyle büyük ki toplam ithalat içerisinde aramalı ithalatının payı yüzde 80 civarında. Üretici enflasyonundaki artış aralık ayında imalat sektöründe çalışan 526 işletmenin kepenk indirmesine neden oldu.
Kapanan şirket sayısı en fazla toptan ve perakende ticaret işletmelerinde meydana geldi. TOBB verilerine göre aralıkta toptan ve perakende ticaret yapan 1179 şirket kapandı.
Uzun süredir borç krizinde olan inşaat sektöründe ise aralık ayında 642 şirket kapandı. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun verilerine göre inşaat sektörüne ait 30,1 milyar lira tutarındaki borcu bankalar tarafından takibe alınmış durumda.
KAPANMALAR DAHA DA ARTACAK
Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi, iç piyasada ciddi bir daralma olduğuna dikkat çekerek “Hane halkı harcamaları azaldı. Normal olarak onlara üretim yapanlarda da bir daralma oldu. Şirket sermayelerinde ciddi bir erime oluştu. Bu kapanmaları önümüzdeki günlerde daha çok yaşacağız” dedi. Sanayi kuruluşlarının ciddi sıkıntıları olduğunu belirten Eskinazi, “Maalesef ülke olarak bugünleri de yaşıyoruz” ifadelerini kullandı.
İran, ‘teknik arıza’ gerekçesiyle Türkiye’ye 10 gün süreyle gaz akışını durdurmasının da önümüzdeki günlerde yeni şirket kapanmalarını getireceğine vurgu yapan Eskinazi, “Enerji problemi ciddi bir krizi tetikleyecek” ifadelerini kullandı.
Küresel emtia fiyatlarındaki artışın, Türkiye’deki dolar kurunun artmasıyla sermayelerde yetersizliği hat safhaya çıkardığını belirten Eskinazi, “Zaten dolardaki artış şirket kapanmalarına yol açıyor çünkü sermayeler yetersiz kalıyor. Örneğin, 500 kg bir hammaddeye ihtiyacınız var ve sermayeniz ona göre. Dünyada hammadde fiyatları artınca elinizdeki sermaye ile 250 kg alabiliyorsanız ve krediye de ulaşamıyorsanız işletmeninizi işletemezsiniz. Bu durum maalesef daha da devam edecek. Şirketlerin sermaye yapılarındaki bozulma, hammadde fiyatlarındaki artış, krediye erişememe, faizlerin yüksekliği önümüzdeki dönemde kapanmaların daha da artacağına işaret. Bu gidişle büyük sermayeli şirketler de kapanmaya başlayacak. Biraz iyileşme sinyali görsek yeni engeller ortaya çıkıyor. Enerji problemi çözülmezse daha da büyük sorunlar ortaya çıkacak demektir” ifadelerini kullandı.
