Son yıllarda hızla silahlanmakta olan Azerbaycan, özellikle ABD ve İsrail’le askeri ticaretini giderek artırıyor. Gelişmeler hem Kafkasları hem de Ortadoğu’yu yakından ilgilendiriyor. Azerbaycan’ın Ermenistan ve İran’la ilişkileri, ABD, İsrail, Rusya ve Türkiye’nin de denkleme girmesiyle karışık bir hal alıyor.
Azerbaycan son yıllarda önemli bir silahlanma atılımı içinde. 2008’den beri inşa ettikleri 20’nin üzerinde fabrikada silah üreten Azerbaycan, bir taraftan da birçok ülkeden silah alıyor. Bu ülkelerin arasında Almanya, İtalya, ABD ve Türkiye gibi NATO ülkeleri başta geliyor.
Bu ülkelerin yanı sıra İsrail ile yapılan silah ticareti son yıllarda önemli bir yükseliş gösterdi. Son olarak geçtiğimiz hafta Azerbaycan’ın T-72 tanklarının modernizasyonu da İsrail’in en büyük silah şirketi olan Elbit Systems’a verildi. Teklif veren firmalardan olan Aselsan’ın Azerbaycan hükümeti tarafından veto edildiği konuşulan ihalenin değeri ise 56 milyon dolar.
Önümüzdeki yılın bütçesini açıklayan Azerbaycan hükümeti doğrultularının değişmediğini göstermiş oldu. Bütçe verilerine göre 2011 yılında Azerbaycan’ın askeri giderleri %90 oranında artacak. Harcamaların toplam 2,5 milyar manatı (3 milyar dolar) bulması bekleniyor.
Azerbaycan’ın İsrail ile yakın ilişkileri silah ticaretiyle de bitmiyor. 90’ların ilk yıllarında aralarında diplomatik hiçbir ilişki bulunmayan iki ülkenin şu anki ticaret hacmi ise yıllık 4 milyar doların üzerine çıktı. Geçtiğimiz yıl Azerbaycan’a bir gezi düzenleyen İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres yanında 50’den fazla işadamı da götürmüştü. Gezi sonunda tarım, turizm ve sağlık gibi alanlarda birçok anlaşma yapıldığı ilan edilmişti.
İsrail’in Azerbaycan’a yakınlaşmasının sebepleri olarak da petrol ve İran meselesi gösteriliyor. Bugün Azerbaycan petrolü, İsrail’in tüketiminin yaklaşık %30’unu karşılıyor. Bunun yanı sıra İsrail’in sürekli gerginlik yaşadığı İran’ı, komşularını kullanarak sıkıştırmak istediği iddia ediliyor. İran’da yaşayan milyonlarca Azeri’yi İran’ın iç işlerine karışma bahanesi olarak kullanma fikri de pek başarılı olamasa da her zaman gündemde.
Geçtiğimiz yıl gündeme gelen, Türkiye-Ermenistan sınır kapısının açılması, ABD’de olumlu yankı bulmuş ve hararetle desteklenmişti. Azerbaycan’ın tamamen karşı çıktığı bu gelişmeler ABD-Azerbaycan ilişkilerini de zora sokmuştu. Buna rağmen sınır kapısı işinin çıkmaza girmesi ve Hillary Clinton’ın Azerbaycan gezisi durumun eski haline dönmesi yolunda önemli aşamalar olmuştu.
ABD ile ilişkiler, Azerbaycan-NATO ilişkileri için gösterge oluyor. NATO’nun Kafkasya’daki genişleme projesinin bir parçası olan Azerbaycan, zaman zaman NATO’yu da rahatsız etmesine rağmen, işbirliği süreci devam ediyor. İşbirliğinin en önemli parçasını da Afganistan’da görev yapan NATO’ya bağlı Uluslararası Güvenlik Destek Gücü’nün (ISAF) desteklenmesi oluşturuyor. NATO’ya bağlı kuvvetler Azerbaycan’da rahatça ikmal sağlayıp hava sahasını kullanabiliyorlar. NATO Temsilcisi James Appathurai geçtiğimiz yıl “Azerbaycan bizim çok değerli bir ortağımızdır ve gelecekte ilişkilerimizin derinleşmesini gözetiyoruz” demişti.
SOL
