İnsanlar, beyinleri bunu algılamaya yetecek kadar evrimleştiğinden beri duygularını anlamlandırmaya çalışmışlardır. Bu çabanın en sistematik sonuçlarından birisi, duyguların kategorize edilmesi, gruplara ayrılması ve bir bütün olarak değerlendirilmesi olmuştur. Bugüne kadar William James, Paul Ekman, Richard ve Bernice Lazarus gibi birçok psikolog, duygularla ilgili çeşitli sistemler geliştirmişlerdir. Bu yazımızda ele alacağımız, Albert Einstein Tıp Koleji ve Güney Florida Üniversitesi’nden Robert Plutchik tarafından 1980 yılında geliştirilen Duygu Çarkıfeleği‘dir.
Plutchik, duyguları 8 temel kategoriye ayırmıştır: sevinç, güven, korku, şaşkınlık, üzüntü, tiksinme, öfke ve beklenti. Daha sonra bu 8 temel duyguyu, 3’lü seviyelere ayırmıştır. Görseldeki çarkıfeleğin her bir yaprağında, her bir duygunun 3 ayrı seviyesini de görmeniz mümkündür.
Dahası, bu yaprakların arasında kalan duyguları da, o iki yaprağın birleşimi olarak kategorize etmiştir. Örneğin, sevinç ve güven bir araya gelerek aşkı oluşturur. Hatta bu çarkıfeleğin daha da karmaşık versiyonlarını da geliştirmiştir.
Elbette bu tip gösterimlerin her biri, bir yerde basitleştirme ve modelleme içerir; dolayısıyla %100 genellemeler yapmak hataya neden olabilir. Ancak bunları, duyguların kategorizasyonu için girişimler olarak görmek ve bu duyguların nasıl oluştuğu, diğer duygularla birleşerek yepyeni duyguları nasıl yarattığı ve bunlara nasıl hükmedebileceğimiz gibi konularda düşünmeye başlamak için güzel bir başlangıç olarak almak faydalı olabilir.
Kaynak: Wikipedia