ABD ile Fırat’ın doğusu krizi

ABD ile Türkiye arasında Münbiç Yol Haritası’ndaki gecikmeden kaynaklı gerginlik sürerken şimdi de ABD’nin, Fırat’ın doğusuna gözlem noktaları kurma kararı iki ülke arasında yeni bir gerilim nedeni oldu.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun ardından Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da ABD’nin Suriye’nin kuzeyinde Türkiye ve YPG arasındaki gerginliği engellemek amacıyla gözlem noktaları kurma planından rahatsızlık duyduklarını açıkladı. Akar’ın açıklamalarıyla, ABD’nin Suriye’nin kuzeyinde gözlem noktaları kurma kararını Türkiye’ye önceden bildirdiği ve Türkiye’nin karşı çıkmasına rağmen bu kararı aldığı ortaya çıktı.

Türkiye ile ABD arasında Washington’ın Suriye’de YPG’ye verdiği destek nedeniyle gerginlik sürüyor. Türkiye, “Fırat’ın doğusundaki YPG hedeflerine operasyon gelebilir” açıklamalarının ardından geçen ay sonunda Türkiye’ye ateş açıldığı gerekçesiyle Tel Abyad ve Kobani civarında bulunan YPG hedeflerini vurmuştu. ABD ise 14 Kasım’da Ankara’da gazetecilere açıklama yapan bir ABD’li yetkili üzerinden “YPG’ye verdiğimiz destek IŞİD’le mücadele için, geçici ve taktiksel. Türkiye, Fırat’ın doğusundaki ABD askeri varlığını dikkate almalı” mesajını vermişti. ABD Savunma Bakanı James Mattis ise 21 Kasım’da “Türkiye’nin YPG konusundaki endişelerini gidermek için” Suriye’nin kuzeyine gözlem noktaları kuracaklarını açıkladı. ABD’nin bu açıklamasına ilk resmi tepki, önceki gün Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’ndan geldi. Çavuşoğlu, “Tabii ki askerlerimizin karşı karşıya gelmesini istemeyiz. Ama ABD gibi bir müttefikimizin sırf bir terör örgütü sebebiyle bizimle karşı karşıya gelme riskini de almaması gerekiyor” dedi.

Türkiye’ye rağmen gözlem noktası

Çavuşoğlu’nun ardından Savunma Bakanı Akar da ABD’nin Suriye sınırına oluşturmayı planladığı gözlem noktalarından duyulan rahatsızlığı dile getirdi. Öğretmenler Günü dolayısıyla dün askeri öğretmenleri bakanlıkta kabulünün ardından gündeme ilişkin değerlendirmelerde bulunan Akar, ABD’nin, Suriye sınırında oluşturmayı planladığı gözlem noktaları konusunun 18 Kasım’da Halifax Uluslararası Güvenlik Forumu için gittiği Kanada’da ABD Genelkurmay Başkanı Orgeneral Joseph Dunford ile yaptığı görüşmede de gündeme geldiğini belirterek “ABD askerleri tarafından Suriye sınırına kurulacak gözlem noktalarının ülkemizdeki algıyı son derece olumsuz etkileyeceğini, burada, ‘ABD askerleri terörist YPG’lileri koruyor’ şeklinde bir algıya sebep olabileceğini dile getirdik. Hem askeri hem sivil muhataplarımıza çeşitli şekillerde rahatsızlığımızı tekrar tekrar ifade ettik” dedi.

ABD’nin Suriye sınırına gözlem noktası kurmasına gerek olmadığını söyleyen Akar, “Bu tür uygulamaların bölgedeki karmaşık durumu çok daha karmaşık hale getireceğini düşünüyorum. TSK’nin, Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin, sınırlarının ötesinden gelebilecek her türlü risk ve tehdide karşı gerekli tedbirleri alacağından hiç kimsenin şüphesi olmasın. ABD’li müttefiklerimizin PKK’dan hiçbir farkı olmayan terörist YPG’lilerle ilişkilerini bir an önce kesmesini bekliyoruz” diye konuştu.
Akar’ın açıklamalarıyla, konunun, ABD Savunma Bakanı’nın açıklamasından üç gün önce ABD Genelkurmay Başkanı ile görüşmede gündeme geldiği, ancak buna rağmen ABD’nin bu kararı aldığı ortaya çıktı.

Münbiç Yol Haritası gecikti

Fırat’ın batı kıyısında yer alan Münbiç kasabasından YPG’nin çıkartılmasını öngören Münbiç Yol Haritası’nda yaşanan gecikmenin de iki ülke arasındaki gerilim konularından biri olduğu biliniyor. Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu ile ABD’li mevkidaşı Mike Pompeo ile 4 Haziran’da üzerinde uzlaşmaya vardıkları Münbiç Yol Haritası uyarınca 60 gün içinde YPG güçlerinin Fırat’ın doğusuna çekilmeye başlaması gerekiyordu ancak bu takvim işlemedi. Türk ve ABD askerlerinin Münbiç kent merkezi etrafındaki ortak devriyesi ise gecikmeli bir şekilde 1 Kasım’da başladı. Gecikmeyle ilgili önceki gün konuşan Çavuşoğlu, “Artık bu sarkmanın olmaması gerekiyor. Yıl sonuna kadar bu işin artık tamamlanması gerekiyor” açıklamasını yaptı.