Uzman Psikolog – Emir Erünsal
Ruhunuzu karanlık bir tünelin içinde hapsedilmiş hissediyorsunuz. Sürekli korku içindesiniz. Yaşadığınız en ufak bir sorunda dünya adeta başınıza yıkılıyor. Durun, hemen üzülmeyin! Çünkü çaresiz değilsiniz. Bu karanlık tünelden çıkıp güneşi görmek sizin elinizde.
Toplumda % 4-5 gibi önemli bir sıklıkta bulunan genelleşmiş bunaltı bozukluğu (GAB), eşlik eden bedensel belirtiler ve fiziksel bozukluklar nedeniyle genellikle ve öncelikle psikiyatrist dışındaki hekimlere başvururlar. Dünya Sağlık Örgütü’nün Türkiye’yi de kapsayan 15 ülkede yaptığı bir araştırma, genelleşmiş bunaltınin her toplumda belirgin bir işlevsel yeti yitimine yol açtığını; yani bunaltı yaşayan kişilerin işe devam etme, verimli olabilme gibi alanlarda belirgin zorlanma yaşadıklarını göstermiştir. Dolayısıyla, hastanın başvuru şekli ve önde gelen şikayeti her ne olursa olsun her hekimin GAB’ nu tanıyıp tedavi edebilmesi halk sağlığı açısından önem taşımaktadır. GAB genellikle erken gençlik döneminde başlayan ve dalgalanarak seyreden kronik bir hastalıktır. Kadınlarda erkeklere göre 2 kat daha sık görülür
Anksiyete (bunaltı) korkuya benzer bir duygudur. Bireyler bunu “sanki her an kötü bir şey olacak ya da önemli bir haber alacakmış” gibi bir his, nedeni belli olmayan bir sıkıntı olarak ifade ederler, karınlarının üst kısmında bir şeyin çırpındığını hissedebilirler.
GAB olan bireyler, evhamlı kişilerdir, günlük hayatta karşılaşabilecek küçük şeyleri dahi kafalarına takıp büyütürler. Her durumla ilgili kötü ihtimaller akıllarına gelir ve bunun gerçekleşmesinden korkarlar. Örneğin ne zaman çocuğu evden çıksa kaza geçirebileceğini düşünme, ortada önemli bir sebep yokken sürekli işlerinin bozulmasından korkma, kendisi ya da yakınlarının sağlığı ile ilgili endişeler, randevulara geç kalma ve bunlar gibi düşünceler kişinin hayatını, çalışma kapasitesini etkileyecek düzeyde zihnini meşgul etmektedir.
GAB olan kişiler, hem ruhsal hem de fiziksel anlamda sürekli gergindirler. Gerili bir yay gibi duran bu insanlar bir ses duyduklarında aniden sıçrayabilirler ya da ufak nedenlerle sinirlenip aşırı tepkiler verebilirler. Gece yattıklarında zihinlerini türlü düşünceler istila eder. Bunlardan kurtulup uykuya dalamaz ya da sık sık uyanırlar. Kas gerginliği nedeniyle uykuda diş gıcırdatma ya da çene eklem hastalıkları nedeniyle çene ağrısı görülebilir. Kasları sürekli gerili olduğundan her tarafları ağrır ve kendilerini yorgun hissederler. Yaptıkları işe yoğunlaşmakta zorluk çekerler. Bütün bu nedenlerle iş başarıları düşer, insan ilişkilerinde sorunlar yaşayabilirler.
GAB olan kişinin yaşadığı kaygı normal bir kaygının çok ötesindedir. Örneğin bir öğrencinin sınavlar için endişe duyması normaldir ama sürekli iyi notlar aldığı halde sınıfta kalmaktan korkması GAB için tipiktir. Bazı kişiler duydukları endişenin aşırı olduğunu ama bunu engelleyemediklerini belirtebilirler. Ancak kişilerin pek çoğu yaşadıkları bunaltıdan rahatsız olsalar da kaygılanmakta kendilerini haklı bulurlar.
Bu hastalar için doktora başvurma nedeni genellikle kas ağrıları, titreme, çarpıntı, terleme, ağız kuruluğu, bulantı, yutma güçlüğü, boğazda yumru hissi, uyuşma, sık idrara çıkma ve ishal gibi fiziksel belirtilerdir. Ayrıca irritabl barsak sendromu (spastik kolon), baş ağrısı, hipertansiyon ve gastrit gibi fiziksel bozukluklar da bu hastalarda sıktır. Bu nedenle şikayetleri olan kişiler öncelikle pratisyen hekimlere ya da iç hastalıkları, FTR, nöroloji, kardiyoloji gibi branşlara baş vururlar. Eğer asıl altta yatan psikiyatrik bozukluk tanınmazsa yeterli tedavi yapılamaz.
Tedavi
GAB için genellikle ilaç tedavisi gerekebilir ama bunun yanında psikoterapi de gereklidir. GAB’ da büyük psikoterapik yaklaşımlar bilişsel, davranışsal, destekleyici ve içgörü yönelimli terapilerdir.
Genelleşmiş Anksiyete Bozukluğunun Belirtileri:
- Bir çok olay ya da etkinlik hakkında (işte ya da okulda başarı gibi) aşırı kaygı ve üzüntü (endişeli beklentiler) duyma.
- Kişi, kaygılarını kontrol etmekte güçlük çeker.
- Aşağıdaki şikayetler bulunur:
- Huzursuzluk, aşırı heyecan duyma ya da endişe
- Kolay yorulma
- Konsantrasyon bozukluğu
- Çabuk sinirlenme .
- Kas gerginliği
- Uyku bozukluğu
- Genel vücut ağrıları
- Baş ağrısı
- Kalp çarpıntısı
- Uyuşukluklar-karıncalanmalar