Merkez Bankası tarafından yapılan enflasyon değerlendirmesinde, geçici vergi indirimlerine karşın mobilya ve beyaz eşyada fiyat artışları gözlendiği vurgulandı
İktidar eliyle Türkiye’nin içine girdiği politik kriz, ekonomide yaşanan durgunluğu da beraberinde getirince iğneden ipliğe her ürün hızla zamlanmaya başladı. Türkiye İstatistik Kurumu tarafındna önceki gün açıklanan mart ayına dair fiyat değişimleri istatistiklerine göre mart ayında enflasyon yüzde 11,29’a yükselerek 2008 yılından bu yana en yüksek seviyesine ulaştı.
Enflasyonda yaşanan sert yükselişe dair değerlendirmede bulunan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, enflasyondaki yükselişte temel belirleyicinin gıda fiyatlarındaki artış olduğunu açıkladı ve geçici vergi indirimlerine karşın, mobilya ve beyaz eşya fiyatlarında da artışlar gözlendiğini vurguladı. Yüzde 16,09’a ulaşan üretici fiyatları enflasyonunda ise döviz kuru ve uluslararası emtia fiyatlarının gecikmeli etkileri belirleyici oldu.
Merkez Bankası’nın “Aylık Fiyat Gelişmeleri” raporunda öne çıkan değerlendirmeler şöyle:
Gıdada sert yükseliş
»Gıda yıllık enflasyonu, bir önceki yıldaki düşük bazın da etkisiyle tüketici enflasyonundaki yükselişin temel belirleyicisi oldu. Hizmet enflasyonundaki yüksek seyir devam ederken Türk Lirası’ndaki birikimli değer kaybının gecikmeli etkisiyle temel mal enflasyonunda genele yayılan bir artış gözlendi. Bu doğrultuda çekirdek enflasyon göstergelerindeki yükseliş sürdü.
»Mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamaları incelendiğinde ana eğilimdeki yükselişin sürdüğü gözlendi. Bu dönemde hem hizmet hem de temel mal grubunda enflasyonun ana eğilimi yukarı yönlü bir seyir izledi.
Vergi düştü, fiyatlar yükseldi
»Giyim ve ayakkabı fiyatlarında mart ayında tarihsel ortalamaların belirgin olarak üzerinde bir fiyat artışı gerçekleşti. Dayanıklı tüketim malı fiyatları ise otomobil grubu öncülüğünde yükseldi. Ayrıca, şubat ayında gerçekleşen geçici vergi indirimine rağmen, mobilya ve beyaz eşya fiyatlarında da artışlar gözlendi.
»Bu dönemde giyim ve dayanıklı tüketim dışında kalan temel mallarda fiyatlar kur geçişkenliği ile kayda değer bir artış gösterdi. Bu grupta yıllık enflasyon yüzde 12,19 ile endeks tarihinin en yüksek seviyesine ulaştı. Söz konusu gelişmede ilaç, bakım-onarım, kişisel bakım ve ev ile ilgili temizlik malzemelerindeki fiyat artışlarının etkisi öne çıktı.
Ette yükseliş durmadı
»Mart ayında gıda ve alkolsüz içecekler grubunda fiyatlar yüzde 1,93 oranında arttı. Yııllık enflasyon 3,81 puan yükselerek yüzde 12,53’e ulaştı. Bu gelişmede, taze meyve grubuna bağlı olarak işlenmemiş gıda fiyatlarında gözlenen yükselişin yanı sıra düşük baz etkisi belirleyici oldu. Diğer işlenmemiş gıda grubunda kırmızı ve beyaz et ile pirinç ve bakliyat gruplarında yüksek fiyat artışları dikkat çekti. işlenmiş gıda grubunda aylık fiyat artışı yüzde 0,93 ile yüksek seyretmeye devam etti ve grup yıllık enflasyonu yüzde 7,28 oldu. Mart ayında, taze meyve-sebze dışı gıda yıllık enflasyonu da 1,35 puan artı.
Üretici fiyatlarında kur etkisi
Raporda, yurtiçi üretici fiyatlarının da yüzde 1,04 oranında arttığı ve yıllık enflasyonun 0,73 puan yükselerek yüzde 16,09’a ulaştığı da vurgulandı ve “Bu gelişmede, döviz kuru ve uluslararası emtia fiyatlarının gecikmeli etkileri belirleyici olmuştur. Yıllık enflasyon, imalat sanayisinde yüzde 18,01’e, petrol ve ana metal hariç imalat sanayisinde ise yüzde 13,21’e ulaşmıştır. Petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi ise yüksek seviyesini korumuştur” denildi.
***
Ek sıkılaştırma beklentisi güçleniyor
Enflasyonda yaşanan sert yükseliş, Merkez Bankası’nın ek parasal sıkılaştırmaya gitmesine gönük beklentileri güçlendirdi. ABD’li yatırım bankası Goldman Sachs tarafından hazırlanan raporda enflasyon bekleyişlerinin kötüleşmesi ile birlikte, finansal koşulların daha da sıkılaşma durumunda kalacağı ve faizlere yönelik riskin güçlü bir şekilde yukarı yönlü olduğu tahminini sürdürdüğünü belirtti. Kuruluş, bu dönemde sorulması gerekn sorunun enflasyonun yükselip yükselmeyeceğinden ziyade ne kadar yükseleceği olduğunu belirtti. Kur geçişkenliğinin gecikmeli etkisinin beklenenden daha büyük göründüğü de raporda ifade edildi.