Küba Devrimi’nin öncülerinden Ernesto Che Guevara, ‘kıtasal bir devrimi ateşlemek’ niyetiyle gittiği Bolivya’da bundan tam 51 yıl önce 9 Ekim 1967 tarihinde Bolivya ordusundan askerlerle giriştiği çatışma sonrası yakalanıp öldürüldü. Hayatını devrimci mücadeleye adayan Che’nin ölümünün ardından dünya üzerindeki yarattığı efsanevi etki 51 yıl sonra bile hâlâ devam ediyor.
Sinem Erenler
Küba Devrimi’nin efsanevi isimlerinden Ernesto ‘Che’ Guevara, 9 Ekim 1967 tarihinde Bolivya ordusunun iki bölüğüyle gerilla kuvvetleri arasında, Vallegrande’nin kuzeyinde Higueras köyü yakınlarında yaşanan çatışma sonrasında öldürüldüğünde sadece 39 yaşındaydı.
Batista’yı devirerek, Latin Amerika’nın ilk sosyalist devrimine öncülük eden, Küba Devrimi sonrası önemli görevler üstlenen Che, bir süre sonra ‘kıtasal bir devrimi ateşlemek umuduyla’ Küba’dan ayrılarak önce Orta Afrika ülkesi Kongo’ya daha sonra da Bolivya’ya gitmişti.
Che, 9 Ekim 1967’de CIA, ABD Özel Kuvvetleri ve Bolivya Ordusu’nun ortak operasyonu sonrasında yakalandı ve gelen emir sonrası öldürüldü. 10 Ekim 1967’de Che’nin ölümünü kanıtlamak için Che’nin ölü bedeninin görüntüsü bu küçük köyden dünyaya servis edildi.
Ernesto Che Guevara, 10 Ekim 1967, Vallegrande, Bolivya.
John Berger, 10 ekim 1967’de Che’nin ölümünü kanıtlamak için Bolivya’da çekilen fotoğrafın, Che’nin ölü bedeninin kamuoyuyla paylaşılması üzerine yazdığı yazısında kendi ölümünün kaçınılmaz olduğunu bilen Guevara’nın verdiği mücadeleden çok öte bir şeyi temsil ettiğini ve etmeye devam edeceğini söylüyor.
“Guevara’ya dünyanın içinde bulunduğu durum katlanılmaz geliyordu. Guevara’nın önceden gördüğü ölümü, dünyanın bu katlanılmaz koşullarını kabul ederse, kendi yaşamının ne kadar katlanılmaz olacağının ölçüsünü sunuyordu. Önceden gördüğü ölümü, dünyayı değiştirme zorunluluğunun da ölçüsünü sunuyordu ona. Önceden gördüğü bu ölümün ona sağladığı yetkiyledir ki Guevara bir insana yaraşan onurla yaşayabildi.”
Eduardo Galeano’nun Biz Hayır Diyoruz kitabında, Che’nin 9 Ekim 1967 tarihinde ölümü üzerine yazdığı makale Büyülü Bir Yaşam İçin Büyülü Bir Ölüm, Che’nin ailesine yazdığı mektupla başlıyor :
“Özgürlük mücadelesi veren halklar için tek çözüm olarak silahlı mücadeleye inanıyorum ve ben inançlarımın bir sonucuyum. Pek çok kişi bana maceracı diyecek, öyleyim yalnızca farklı biriyim ve inandığı gerçekleri göstermek için postunu ortaya koyanlardanım. Bu benim sonum olabilir. Sonumu aramıyorum ama olasılıkların mantıklı hesabı içinde bu da var. Eğer böyleyse, bu son kucaklaşmamız olacak. Sizi çok sevdim, yalnızca sevgimi nasıl ifade edeceğimi bilemedim; davranışlarımda aşırı derecede katıyım, sanırım bazen beni anlamadınız. Beni anlamak kolay değildi, öte yandan bugün bana yalnızca güvenin. Şimdi sanatsal bir hazla parlattığım bir tutku iki güçsüz bacaktan ve yorgun ciğerlerden destek alacak. Onu gerçekleştireceğim… Arada sırada yirminci yüzyılın bu küçük condottiere’sini (gezgin şövalye) hatırlayın.”
Che, 1952’de Buenos Aires Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni bitirip doktor olduktan sonra motorsiklete dönüştürdüğü bisikletiyle Güney Amerika turuna çıktığında tanık olduğu yoksullukla mücadele etmeden ve bunu değiştirmeden kendisi için başka bir hayatın mümkün olamayacağını derinden hissetti ve bildiği yolda sonuna kadar yürüdü. Ailesine bıraktığı mektupta arada sırada bu küçük gezgin şövalyeyi hatırlayın dediği gibi hasta siempre Comandante Che Guevara !
