Bitki bağışıklığını geliştirmek için toprağa mikrop ekilebilir mi?
Tarımın sürdürülebilirliği için bitkilerin sağlıklı ve verimli olması en önemli koşullardan biri. Son yıllarda tamamen özel sektör elindeki büyük çaplı tarımcılığın ve genetiğiyle oynanmış hibrit tohumların yaygınlaşmasıyla birlikte, özellikle yerel ve küçük çaplı tarımcılıkta yoğun gübre ve ilaç kullanımı artış gösterdi. Bu durum tüketilen sebze ve meyvelerin sağlığımıza olan etkisini tartışmaya açık hale getirirken, çevre kirliliğini de artırıyor.
Science dergisinde Raaijmakers ve Mazzola’nın bu hafta yazdıkları görüş yazısında, toprak sağlığını ve bitki bağışıklığını artırmanın yolları tartışılıyor.
Yakın zamanda yapılan çalışmalarda, bitki bağışıklığının güçlendirilmesi amacıyla, toprağı faydalı mikroorganizmalarla zenginleştirmek gibi doğal bir yöntem denmekte. Doğada, bitki sağlığına negatif etkisi olan bazı mantar, kurt ve parazitik tohumların elimine edilmesini kolaylaştıran belirli faydalı organizmalar bulunuyor. “Patates uyuzu” denilen hastalığa karşı maya türlerinin kullanılması veya zararlı bitki parazitlerine karşı savaşan mantar çeşitlerinden faydalanılması, bu tür uygulamalardan bazıları.
Hâlihazırda geniş çaplı uygulaması bulunmasa bile, “toprak ıslahı” da diyebileceğimiz bu tür bir yaklaşım tarım için birçok açıdan iyi bir alternatif yaratabilir. Tıpkı prebiyotik yiyeceklerde kullanılan insana faydalı çeşitli mikroorganizmalar gibi, bitkileri hastalıktan koruyabilecek faydalı mikroorganizmalarla zenginleştirilmiş toprak kombinasyonlarının tarımda yaygın hale getirilmesi mümkün.
Bir diğer alternatif ise hastalık yapıcı parazitleri etkisiz hale getirebilecek genetik özellikleri bulunan bitkilerin tarım yapılacak bölgede toprağı ıslah etme amaçlı kullanılması.
Her iki uygulama için de, öncelikli olarak bitkilerdeki metabolik özelliklerin ve bunların hastalık yapıcı etmenlerle olan ilişkisinin iyi anlaşılması gerekiyor. Bunun sonucu tıpkı insanlarda aşı kullanımı gibi, bitkilerde de bağışıklık yükseltici etkiye sahip özellikte toprak kullanılabilir. Bu doğal ve sürdürülebilir metotlar sayesinde ise, gübre ve tarım ilacı gibi zararlı kimyasallar olmaksızın sağlıklı ve yüksek verimli tarım yapmak hem ekonomik hem de uygulama açısından kolay ve mümkün hale gelebilir.
İlgili makale: Raaijmakers ve Mazzola, 2016, Science, “Soil immune responses”, dx.doi.org/10.1126/science.aaf3252