BİSAM’ın araştırması çarpıcı. Buna göre, asgari ücretliden her aile ferdi için öğün başına 1,85 lira ile karnını doyurması, ayda 725 liraya barınması ve ısınması, 10 lira ile çocuğunu okutması bekleniyor. Asgari ücretli bir işçinin buzdolabı alabilmesi için 96 ay çalışması gerekiyor.
Birleşik Metal-İş Sendikası Araştırma Merkezi’nin (BİSAM) yayımladığı araştırma raporu, Türkiye’deki asgari ücret gerçeğini bir kez daha gözler önüne seriyor. Rapora göre, eşi çalışmayan ve iki çocuklu bir asgari ücretli, günde 22 lira ile hem kendisinin hem de ailesinin karnını doyurmak zorunda. Bu da her aile ferdi için öğün başına 1,85 liraya karşılık geliyor.
Ülke genelinde ortalama kira bedeli bin 113 lirayken, asgari ücretlinin kira için ayırabildiği tutar sadece 464 lira. Bu da asgari ücretlinin sağlıksız bir çevrede, kentsel donatı hizmetlerinin en az olduğu, deprem riski altındaki konutlarda yaşamak zorunda kaldığı anlamına geliyor. Asgari ücretli, konut harcamalarının tümüne (konut, su, elektrik, gaz ve diğer yakıtlar) ise ayda 725 TL ayırabiliyor.
Öte yandan asgari ücretlinin -eğer işyerinde servis imkânı yoksa- işyerine ulaşımı bile büyük bir sorun. Ülke ortalamasında tek bir belediye otobüsü bileti 2,8 TL ilen asgari ücretlinin ulaşım için ayırabildiği günlük tutar sadece 2,31 TL; bu tutarla sadece tek yön bilet alınabiliyor.
ÇOCUK OKUTMAK MUCİZE
Sinema bileti ortalama 22 TL, tiyatro bileti ise 56 TL. Asgari ücretlinin kültür ve eğlence hizmetleri için ayırabildiği tutar ise 6 TL. Dolayısıyla asgari ücretlinin ne sinemaya ne de tiyatroya gidebilmesi mümkün.
Sinema, tiyatro bir yana, asgari ücretlinin çocuğuna defter kalem alacak durumu bile yok. Rapora göre asgari ücretli işçi, çocuk başına eğitim için ancak 10 TL ayırabiliyor. Dolayısıyla asgari ücretlinin çocuğunu okutması neredeyse mucize. Bu nedenle çocuklar büyük oranda kaynak yokluğundan eğitim veremez durumdaki okullara gidiyor. Covid-19 nedeniyle uzaktan eğitim için alınması gereken teknolojik cihazlara ulaşmak ise imkânsız.
BİR BUZDOLABI İÇİN 8 YIL ÇALIŞMALI
Rapora göre, asgari ücretlinin kasım ayı itibariyle ortalama fiyatı 3 bin 561 lira olan bir buzdolabını alabilmesi için, ev aletlerine ayırabildiği aylık 37 lira ile 96 ay (yaklaşık 8 yıl) çalışması gerekiyor. Asgari ücret belirlenirken bu gerçeklerin göz ardı edilmemesi gerektiğine dikkat çekilen raporda şu değerlendirmeler yer alıyor:
“İşçilerin talebi asgari ücretin, bir işçinin ailesi ile birlikte asgari olarak temel ihtiyaçlarını karşılayacak, işçiyi kimseye muhtaç etmeyecek bir düzeyde belirlenmesi ve sefaletin son bulmasıdır. Asgari ücretin ekonomik büyüme ve verimlilik artışından pay almaması, üretilen kaynakların belirli ellerde toplanması anlamına gelmektedir. Gelir dağılımını düzeltici bir yol oynaması beklenen asgari ücretin, açlık sınırının bile altında belirlenmesi vicdanları zedelemektedir. Asgari ücretin, temel gereksinimleri karşılayacak bir biçimde ele alınması gerekmektedir.”
***
Bir gün bir öğünle geçiyor
Asgari ücretlinin ailesi ile birlikte sağlıklı beslenebilmesi için bir ayda yapması gereken asgari harcama tutarı (açlık sınırı) 2 bin 439 TL. Yapabildiği harcama ise 667 TL. Buna göre asgari ücretli bir öğün ile bir gün geçiriyor.
