HÜSEYİN ŞİMŞEK
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, şaibeli 16 Nisan referandumuyla kabul edilen yeni Anayasa için uyum paketini TBMM’ye gönderdi. Mevcut yasaların 2019 yılında resmen geçilecek ‘Cumhurbaşkanlığı sistemi’ ile uyumlu hale getirilmesi için hazırlanan yasa tasarısı, Cumhurbaşkanı’nın yetkilerini artırırken, yargılamalara da sınırlandırmalar getiriyor. Askeri yargının kaldırılmasıyla TSK mensuplarının yargılanmalarına ilişkin de düzenlemelerin yapıldığı pakette, tartışmalı birçok değişiklik bulunuyor.
Tasarı; Askeri Ceza Kanunu, Hâkimler ve Savcılar Kanunu, Anayasa Mahkemesi Kuruluş ve Görevleri Hakkındaki Kanun, Uyuşmazlık Mahkemesi Kanunu, Danıştay Kanunu ve Yargıtay Kanunu’nun da aralarında bulunduğu 16 yasadaki 132 maddeyi kapsıyor. Düzenlemenin Meclis yaz tatiline girmeden yasalaştırılması planlanıyor. Uyum yasalarının referandum tarihinden itibaren altı ay içerisinde hayata geçirilmesi gerekiyor.
Yüce Divan’a süre sınırlaması
Düzenlemeyle Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı yardımcıları ve Bakanların işledikleri suçlardan dolayı Yüce Divan’da yargılanmalarına süre sınırlaması getirildi. Tasarıda, Yüce Divan yargılamalarının üç ayda tamamlanması, gerekli görülen durumlarda ek üç aylık süre daha verilmesi hükme bağlandı.
Cumhurbaşkanı izin verirse yargılanacaklar
Genelkurmay Başkanı, kuvvet komutanları ve MİT Müsteşarının yargılanmasına Başbakan’ın izin vermesine ilişkin düzenleme de değiştirildi. Yeni sistemde Başbakanlığı’nın bulunmamasından dolayı, bu yargılama izni Cumhurbaşkanı’na verildi. Böylece Cumhurbaşkanı, suçu ne olursa olsun istemediği takdirde bu kişilerin yargılanmasını engelleyebilecek.
Genelkurmay yerine Savunma Bakanlığı
15 Temmuz Darbe Girişimi’nin ardından Genelkurmay Başkanlığı’ndan alınan yetkilere de yenisi eklendi. Düzenlemeyle Genelkurmay adli müşavirlikleri, Genelkurmay Başkanlığı’na değil, Milli Savunma Bakanlığı’na bağlanacak.
Düzenlemede, askeri alanlara ilişkin önemli değişiklikler de yer alıyor. Planlanan değişikliklerin kabul edilmesi durumunda, askeri mekânlar savcının talimatı sonrasında polis ekipleri tarafından aranacak.
Komutanlar, vali gibi yargılanacak
Askeri yargının kaldırılması nedeniyle Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Jandarma Genel Komutanlığı’ndaki amiral ile generallerin suç işlemeleri durumunda yargılamalarının hangi hükümlere göre yapılacağına da açıklık getirildi. Buna göre, komutanlar Devlet Memurları Yasası’ndaki vali ve müsteşarlara uygulanan sisteme göre yargılanacak.
KHK yerine kararname
Darbe girişiminin ardından ilan edilen OHAL kapsamında çıkartılan Kanun Hükmünde Kararnameler de (KHK) düzenlemeyle kaldırılıyor. KHK’ler yerine Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi getirilecek.
Emir: Erdoğan koruması
CHP’nin hukukçu milletvekillerinden Murat Emir, MİT Müsteşarı, Genelkurmay Başkanı ve kuvvet komutanlarının yargılanma izinlerinin Cumhurbaşkanı’na verilmesini eleştirdi. Emir, “Bu bir Erdoğan korumasıdır. Yargılama izninin Cumhurbaşkanı’na verilmesiyle bu kişilerin Erdoğan tarafından korunması sürdürülecek. Erdoğan, darbenin önlenmemesi ve karanlık noktalarının aydınlatılmaması konusunda işbirliği yaptığı MİT Müsteşarı ve Genelkurmay Başkanı’nı korumayı ihmal etmedi” diye konuştu.
Yargılamayı bitirir
Yüce Divan yargılamalarının altı ayla sınırlandırılmasının da dikkat çekici bir düzenleme olduğunu söyleyen Emir, şu ifadeleri kullandı; “Bir mahkemeye süre sınırı koymak, delillerin serbest takdiri ilkesine aykırıdır. Yetki genişliğinin sağlanmış olması gerekirdi ancak süre sınırı mahkemeye bir kısıtlama anlamına gelir ve yargılamayı bitirir. Yargı bağımsızlığını zedeleyen bir unsurla daha karşı karşıyayız.”
Yıldırım: Meclis günlerini unutmuş
Uyum yasalarının 22 Haziran’a kadar Genel Kurul’da kabul edilmesine ilişkin planı değerlendiren HDP Grup Başkanvekili Ahmet Yıldırım ise, “Erdoğan, herhalde parlamento günlerini unuttu. Kanun teklifinin nasıl yasalaşacağına ilişkin bir takvim vardır. 22 Haziran’a kadar kabul edilmesi mümkün değil” dedi.
Meclis’in yoğun iş yükü altında olduğunu ifade eden Yıldırım, “Böyle bir değişikliğin bir haftada kabul edilmesi söz konusu bile olamaz. Ya AKP’liler yasama tekniklerini bilmiyor ya da biz anlamıyoruz. Bu düzenlemenin Genel Kurul’dan önce komisyona gitmesi gerekiyor” diye konuştu.
Erdoğan gelene kadar gündemde yoktu
Erdoğan’ın Salı günü gerçekleştirdiği AKP grup toplantısına kadar uyum yasalarına ilişkin değişikliğin Meclis’e sunulması konusunda bir hazırlığın olmadığına dikkati çeken Yıldırım, şöyle devam etti;
“Bundan üç gün öncesine kadar böyle bir düzenleme ortada yoktu. AKP kulislerinde de böyle bir şey konuşulmuyordu ancak önceki gün Cumhurbaşkanı Meclis’e geldi. Grup toplantısında bunu söyledi ve oldubittiye getirildi. Meclis Başkanlık Divanı’nın, Danışma Kurulu’nun hiçbir inisiyatifi olmadan gelişen bir süreçle karşı karşıyayız.”
