AKP hükümetince hazırlanan ve Terörle Mücadele Kanunu (TMK) mağduru çocuklara ilişkin “iyileştirici” değişiklikler öngören yasa tasarısının Meclis tatile girmeden görüşülecek öncelikli tasarı ve teklifler arasında yer almaması, insan hakları savunucularının tepkisini çekmeye devam ediyor.
AKP hükümetinin, “Demokratik Açılım” projesi kapsamında orta vadeli yasal düzenlemelerden biri olarak tanımladığı tasarıya ilişkin çelişkili açıklamaları oyalama taktiği olarak yorumlanırken, konuyu uzun süredir gündemde tutan kesimler de kamuoyunun dikkatini çekmeye yönelik girişimlerini artırıyor.
Cezaevlerindeki çocuklar için 24 saat nöbet
TMK mağduru çocukların durumuna dikkat çekmek için yapılacağı bildirilen eylem, ailelerin cezaevindeki çocukları ile bugün yapacakları görüşün ardından başlayacak ve 24 saat sürecek.
Eylemde, çocukların da terör suçlamasıyla yargılanabilmesine yol açan 2006 tarihli TMK değişikliğinden bugüne, 4 bine yakın çocuğun Anayasa’ya ve evrensel çocuk haklarına aykırı bir şekilde mağdur edilmesine bir kez daha dikkat çekilecek.
Yasa tasarısının akıbeti belirsiz
Meclis gündemini geçtiğimiz günlerde belirleyen AKP hükümetinin, “taş atan çocuklar”la ilgili olarak kendisinin öngördüğü değişiklikleri içeren tasarıyı bile yok saydığı görüldü. Tasarının Meclis Genel Kurulu’na getirilmesinin çeşitli gerekçelerle ertelenmesi nedeniyle, TMK mağduru çocukların durumu da belirsizliğe büründü.
Çocuklar Erdoğan’ın yolunu mu gözleyecek…
Bir dönem, tasarının Meclis Genel Kurulu’na getirilmesini Anayasa değişiklik paketi görüşmelerinin sekteye uğrattığı söylenirken, şimdi de, tasarının, İsrail ile yaşanan krizin gölgesinde kalması bekleniyor. Yasa tasarısının yeni yasama dönemine sarkacağı yönündeki görüşler daha ağır basıyor.
Kasım 2009-Haziran 2010… Elde var sıfır…
TMK mağduru çocuklarla ilgili yasal iyileştirmelerin zorunluluğu konusunda Meclis’teki tüm partilerin hemfikir olduklarını açıklamalarına karşın, AKP hükümetinin, hazırladığı tasarının yasalaşması önünde çeşitli engeller koyduğu, “Demokratik Açılım” projesi kapsamında ve BDP ile ilişkilerinde de koz olarak kullandığı biliniyor.
AKP’nin, “tasarının, siyasi gündemin yoğunluğu nedeniyle Meclis’ten geçirilemediği” savunusu bu ve benzeri nedenlerle inandırıcı bulunmuyor. AKP hükümeti söz konusu gecikmeyi, kimi zaman MHP ve CHP’yi işaret ederek “statükocu güçler”e, kimileyin de komisyon görüşmeleri sırasında daha köklü değişiklikler yapılmasını isteyen ve bu nedenle de AKP’nin hazırladığı tasarıya muhalefet şerhi koyan BDP’nin itirazlarına bağlıyor.
AKP, gecikmenin nedenlerinden biri olarak da, konunun kendileri dışındaki kesimlerce “siyasi malzeme olarak kullanıldığı” yönündeki söylemi öne çıkarıyor.
AKP’den umutlanan iyimserler de var
“Taş atan çocuklar” yasa tasarısının yetersizliğinin, AKP’nin ilgili mercileri ve Başbakan Erdoğan ile yapılan görüşmelerde dile getirilmesinin ardından, Erdoğan’ın, “sorunu tam olarak çözecek yeni yasa tasarısı hazırlanmasını istiyorum” demesi üzerine bekletildiği yönünde iyimser yorumlara da rastlanıyor.
Bekir Bozdağ’ın, “sorunu tam olarak çözecek” taslak çalışmanın hazır olduğu ve AKP MYK toplantısında başbakana sunulacağı, Meclis Genel Kurulu’na da bu aşamadan sonra getirilerek yasalaştırılacağı yönündeki açıklamalarına bakarak, AKP’nin söz konusu yeni tasarı çalışması henüz Meclis’e sunulmadığından 1 Temmuz’a dek görüşülecek öncelikli yasa tasarısı ve teklifleri listesinde yer almasının da mümkün olmadığı yönünde “hafifletici” değerlendirmeler de çıkıyor.
“Çocuk da olsa, gereken yapılacak!”
Türkiye’de binlerce çocuk, 1991’de çıkarılan ve AKP’nin iktidarda olduğu 2006 yılı Haziran ayında da çocuklara ilişkin ağır hükümler getirilen TMK nedeniyle, “terör suçlusu” olmakla suçlanan yetişkinlerle aynı koşullarda gözaltına alınıyor, aynı yöntemlerle sorgulanıyor, yargılanıyor ve cezaevlerine gönderiliyor.
Başbakan Erdoğan’ın, 5’i çocuk 10 kişinin devletin saldırısı sonucu öldüğü, çok sayıda çocuğun gözaltına alındığı, bir hafta süren Mart 2006 tarihli Diyarbakır olaylarında, “taş atan çocuklar”ı hedefe yerleştirerek sarfettiği “gösteri yapanlar terör yandaşlarıdır, güvenlik güçleri, çocuk da olsa kadın da olsa gereğini yapacaktır” sözlerinin üzerinden üç ay geçmeden, AKP’nin Terörle Mücadele Kanunu’nda (TMK) yaptığı değişiklikle çocukların yetişkinler gibi yargılanmasının önü açıldı. Yargıtay da, gösterilere katılmayı “örgüt üyeliği”ne yeterli kanıt sayan bir karar çıkardı.
Erdoğan’ın 29 Mart yerel seçimlerine start verildiği dönemde, 20 Ekim 2008 tarihli Diyarbakır ziyareti sırasında yapılan gösterilerde de onlarca çocuk gözaltına alındı ve TMK’dan yargılanmaya başlandı. Diyarbakır’ın yanı sıra Mersin, Adana, Hakkari gibi illerde de onlarca çocuk tutuklanmıştı.
Çocukları AKP mağdur etti
TMK’nin 13. maddesi, 2006’da yapılan değişiklikle, 15 yaşından büyük çocuklar için “hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemez, verilen hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilemez ve ertelenemez” şeklinde ağırlaştırıldı.
Yine AKP’nin iktidarda olduğu 2004 yılında çıkarılan CMK’nın 250. maddesi, kaldırılan Devlet Güvenlik Mahkemeleri’ne benzer şekilde belli suçlar için özel yetkili ağır ceza mahkemeleri kurulmasını öngörüyordu. TMK’da 2006’da yapılan değişiklikler sırasında, 15 yaşından büyük çocuklara yönelik kanun kapsamına giren suçlarla ilgili davaların da bu mahkemelerde görüleceği hükmü eklendi. TMK’nin 13. maddesi, 2006’da yapılan değişiklikle, 15 yaşından büyük çocuklar için “hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemez, verilen hapis cezası seçenek yaptırımlara çevrilemez ve ertelenemez” şeklinde ağırlaştırıldı.
Türkiye’nin de imzaladığı BM Çocuk Hakları Sözleşmesi’nin yanı sıra Çocuk Koruma Kanunu (ÇKK) ve Türk Ceza Kanunu (TCK) açıkça “18 yaşında küçük bireylerin çocuk olduğunu” kabul etmesine rağmen, TMK ve CMK, 15 yaşından büyük çocukları “çocuk” olarak kabul etmezken, çocukların da yetişkinlerle aynı hükümler çerçevesinde yargılanmasının ve cezalandırılmasının önünü açtı.
Oysa ÇKK ve TCK’daki “çocuk” tanımına göre 18 yaş altı tüm çocukların Çocuk mahkemelerinde yargılanması gerekirken, mevcut durumda, 12-15 yaşındaki çocuklar Çocuk Mahkemeleri’nde, 15-18 yaşındaki çocuklar ise -AKP iktidarı döneminde yapılan 2006 tarihli değişiklikle birlikte- yetişkinler gibi özel yetkili mahkemelerde yargılanıyor.
Basına sızan haberler göre ise AKP’nin yeni tasarısının da beklentileri karşılamayacağı görülüyor. AKP’nin bir veya ikisini tercih edip Meclis’e taşıyacağı söylenen formüller ise şunlardan oluşuyor:
-İnfaz İndirimi: Halen TMK’dan yargılanan çocuklar için infaz süresi 4/3 olarak uygulanıyor. Bu, 10 yıl ceza verilen bir çocuğun bunun 7.5 yılını cezaevinde geçirmesi anlamına geliyor. Bu sürenin çocuklar için 4/2 ya da daha farklı bir orana indirilmesi planlanıyor.
-Bir defalık af: “Taş atan”,” izinsiz gösteriye katılan” çocuklara dolaylı yoldan af geliyor. Suç Bu suçları ilk kez işleyen çocuklar cezaevine gönderilmeyip, bunun yerine denetimli serbestlik ya da hükmün açıklanmasının ertelenmesinden yararlandırılıyor.