Farkında olmasanız da, bir göz muayenesine gittiyseniz büyük olasılıkla Snellen Göz testi ile tanışmışsınızdır. Hemen her göz doktoru muayenehanesinde bulunan bu gözlük testi aracı, görme keskinliğini değerlendirmek için standart yöntem olarak kullanılır.
Bugün göz doktoruna gittiğinizde, duvara asılı bir gözlük muayene tablosunu okumak standart bir uygulamadır. Ancak bu her zaman böyle değildi. Yüzyıllar önce, görme keskinliğini — yani net görme yetisini — ölçmek oldukça zordu. Bu nedenle hastalara verilen gözlükler, çoğu zaman görme problemlerini yeterince düzeltmiyordu.
19. yüzyılda göz hekimleri, görmeyi test etmek için standart bir yönteme ihtiyaç duyduklarını fark etti. Biraz deneme-yanılmadan sonra, görme keskinliğini hızlı ve doğru şekilde değerlendirmeye yarayan gözlük muayene tablolarını geliştirdiler.
Alman hekim Heinrich Kuechler, 1843 yılında erken dönem bir göz muayene tablosu tasarladı. Bu tabloda her satırda yalnızca bir kelime yer alıyordu. En üstteki kelime oldukça büyük yazılmıştı, alt satırlara indikçe yazı boyutu giderek küçülüyordu. Hastaların kelimeleri ezberlemesini önlemek için Kuechler bu tablonun üç farklı versiyonunu hazırlamıştı. Ne yazık ki, tıp camiasındaki diğer kişiler onun bu tabloya duyduğu heyecanı paylaşmadı. Bunun sonucunda da Kuechler’in tasarımı yaygın olarak kullanılmadı.
1854 yılında, Avusturyalı göz doktoru Eduard Jaeger, katarakt ameliyatı sonrası görme keskinliğini ölçmek amacıyla yeni bir tablo geliştirdi. Bu tablo, zamanla miyop (uzağı net görememe) ve hipermetrop (yakını net görememe) gibi kırma kusurlarının teşhisinde de kullanılmaya başlandı.
Dr. Kuechler’in tablosunun aksine, Jaeger’in tablosunda her satırda yalnızca bir kelime yerine, farklı boyutlarda basılı cümleler vardı. Ancak kullanılan yazı tipi her doktora göre değiştiği için, harf boyutları sabit olmuyordu. Bu da test sonuçlarının tutarlılığını zorlaştırıyordu.
Snellen Göz Testi İle Nasıl Tanıştık?
Jaeger’in tablosunun sınırlamalarından rahatsız olanlardan biri de göz hastalıkları uzmanı Franciscus Donders’tı. Donders, gözün yakın ve uzak mesafeler arasında odak değiştirme yetisi olan akomodasyon ve ışığın gözde kırılma biçimi olan refraksiyon üzerine çalışıyordu.
Bu çalışmaları için hem yakın hem de uzak görüşü hassas şekilde ölçebileceği bir tabloya ihtiyaç duydu. 1862’de meslektaşı Herman Snellen’dan yeni bir gözlük muayene tablosu tasarlamasını istedi.
Snellen ilk denemesinde, hastalara tarif etmelerini istediği çeşitli şekillerden oluşan bir tablo hazırladı. Ancak herkes şekilleri farklı yorumladığı için testin doğruluğu yeterli olmadı. Bunun üzerine Snellen, büyük harfler kullanmaya karar verdi ve kendi özel karakter setini tasarladı. Bu karakterlere optotip dedi.
Snellen, ayrıca küçük çocuklar ya da okuma yazma bilmeyen bireyler için özel bir tablo da tasarladı. Bu tabloda, farklı yönlere çevrilmiş büyük “E” harfleri yer alır. Harfler her satırda küçülür. Muayene sırasında hastadan, “E” harfinin kollarının hangi yöne baktığını tarif etmesi istenir.
Yıllar içinde Snellen tablosu üzerinde bazı düzenlemeler gerçekleşti. 1868 yılında Dr. John Green, tabloya orantılı aralıklar ekledi ve her satırın bir öncekinden %25 daha küçük olmasını sağladı. Bugün göz doktoruna gittiğinizde yalnızca Snellen tablosunu değil, 1976’da geliştirilen Bailey-Lovie Tablosunu da görebilirsiniz.
Bu tablo, yakın görüşü değerlendirmek için tasarlanmıştır. Her satırda beş harf bulunur ve satırlar üçgen biçiminde düzenlenmiştir. Harf boyutları logaritmik azalır.. Böylece satırlar arasındaki tek fark optotiplerin boyutudur. Bu da görme keskinliğini daha hassas ölçmeyi sağlar.
Snellen Göz Testi Görme Keskinliğimizi Nasıl Belirler?
Snellen sisteminde üstteki sayı olan “20”, ölçümün yapıldığı standart uzaklığı, yani 20 feet (yaklaşık 6 metre) anlamına gelir. Bilim insanları bu mesafeyi, optik sonsuzluk olarak kabul eder. Bunun nedeni, ışık dalgalarının yayılma biçimi ve gözün uzak nesnelere odaklanma şeklidir. Normal ve optik olarak kusursuz bir gözde, odaklama kasları 20 feet ve daha uzaktaki nesnelere bakarken tamamen gevşemiş olur. 20 feet’ten daha yakındaki nesneler söz konusu olduğunda ise, gözler net görüş sağlamak için aktif olarak odaklanmaya başlar.
Snellen sisteminde ayrıca, bir kişinin 20 feet mesafedeyken bir harfin belirli ayrıntılarını ayırt edebiliyor olması, normal görme keskinliğidir. Bu ayrıntılar, harflerin (örneğin büyük “E” harfi) her bir elemanının bir yay dakikası büyüklüğünde açısal yüksekliğe sahip olmasıyla tanımlanır. Bir yay dakikası, bir derecenin 1/60’ıdır. Harfin tamamı beş yay dakikası yüksekliğindedir.
Görme Keskinliği Oranları Ne Anlama Geliyor?
20/400 görme keskinliği, gözlük muayene tablosunun en üstündeki büyük “E” harfini görebildiğiniz ancak altındaki hiçbir satırı ayırt edemediğiniz durumu tanımlar. Bu, görme yetinizin oldukça düşük olduğu anlamına gelir. Buna karşılık, 20/20 görüşe sahip biri tablonun en alt satırına kadar net şekilde okur
Bu durumu şöyle de ifade edebiliriz. 20/400 görüşe sahip bir kişi, bir nesneyi yalnızca 6 metre (20 feet) mesafedeyken seçebiliyorsa, 20/20 görüşe sahip bir kişi aynı nesneyi 120 metre (400 feet) uzaktan görecektir.
Benzer şekilde, bir kişiye 20/50 görüş tanısı konulmuşsa, bu kişi bir harfin en küçük ayrıntısını ayırt etmek için 6 metreye kadar yaklaşmak zorundadır. Oysa normal görüşe sahip bir kişi aynı ayrıntıyı 15 metreden (50 feet) net biçimde görür.
20/20 görme, ortalama normal görüş düzeyi olarak kabul edilmektedir. Ancak sağlık alanındaki çoğu ölçümde olduğu gibi, görme keskinliği için de belirli bir “normal aralık” vardır. Bazılarımızın görüşü 20/25’tir. Yani biraz daha az keskin. Bazıları ise 20/15 gibi daha iyi bir görüşe sahip olur. Bu farklılıklar, hâlâ normal sınırlar içinde değerlendirilecektir.
Snellen göz testi tablosunun versiyonlarına çevrimiçi olarak da erişebilirsiniz. Ancak monitör boyutu ve ekran çözünürlüğü gibi pek çok değişken nedeniyle doğru sonuçları elde etmek kolay değildir. Bu nedenle göz doktorunuzu düzenli olarak ziyaret etmeyi ihmal etmeyiniz.
Kaynaklar ve ileri okumalar:
- Radner, W.. (2017). Reading charts in ophthalmology. Graefe’s Archive for Clinical and Experimental Ophthalmology. 255. 1-18. 10.1007/s00417-017-3659-0.
- How Is 20-20 Vision Measured? Yayınlanma tarihi: 28 Mart 2023. Kaynak site: Very Well Health. Bağlantı: How Is 20-20 Vision Measured?
- Yeung WK, Dawes. Pye A, et al. eHealth tools for the self-testing of visual acuity. A scoping review. Nature Partner Journals. Aug 2019;2(82):1-6. doi:10.1038/s41746-019-0154-5
Size Bir Mesajımız Var!
Matematiksel, matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.
