Havva Gümüşkaya
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in ifadesine göre, “Çok kazanandan çok, az kazanandan az vergi” iddiasıyla hazırlanan vergi paketinde, altı aylık bütçe açığının yüzde 18’i kadar vergi geliri bekleniyor.
En düşük emekli aylığı ve yurtdışı çıkış harcını artıran maddelerin de yer aldığı 53 maddelik yeni vergi paketi, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi. Komisyon üyesi milletvekilleri, Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in komisyona gelmemesine tepki gösterirken vergi adaletini sağlamaya yönelik maddelerin paketten çıkarılmasını da eleştirdi.
Paketin etki analizinde birçok maddeye ilişkin gelir etkisinin hesaplanamadığı dikkat çekti. Gelir etkisi hesaplanan kalemlere göre Hazine’nin vergi gelirlerinin yaklaşık 140 milyar TL artması bekleniyor. Bu tutar, 747,2 milyar TL olan altı aylık bütçe açığının yüzde 18’ine denk geliyor.
Komisyonda kabul edilen paketle en düşük emekli aylığı 12 bin 500 liraya yükseltilirken, yurtdışı çıkış harcının 500 lira olması isteniyor. Küresel Asgari Kurumlar Vergisi yüzde 15, yurtiçindeki şirketlerin Asgari Kurumlar Vergisi ise yüzde 10 olacak.
SERMAYEYE DOKUNMUYOR
Şimşek’in ifadesiyle “Çok kazanandan çok, az kazanandan az vergi alınması” iddiasıyla hazırlanan paket, iktidarın sermaye çevrelerini kollayıcı yaklaşımını bir kez daha gösterdi. Özellikle asgari kurumlar vergisi ve ciro üzerinden asgari kurumlar vergisi gibi düzenlemelerin çıkarıldığı paketin, kamuoyunun gündemine gelen ilk içeriğe sahip olmadığı görüldü. Doğrudan vergilerin payını artıracak, servetin vergilendirilmesine yönelik maddeler pakette bulunmuyor. Ocak-Haziran döneminin bütçe verilerine göre gelir, kâr ve servetten alınan doğrudan vergilerin payı yalnızca yüzde 35 civarında gerçekleşti.
KÖİ’LERDEN AZ VERGİ
Ayrıca YİD modeli ile KÖİ projelerinden elde edilen kazançlardan yüzde 30 oranında kurumlar vergisi alınması öngörülüyor. Bu kapsamda 44 mükellef bulunuyor. Bu mükelleflerin beyan ettikleri matrah üzerinden sadece 2,8 milyar TL kurumlar vergisi tahakkuk edildi. Bu mükellefler için kurumlar vergisinin yüzde 30 olarak uygulanması durumunda ise yalnızca 557 milyon TL kurumlar vergisi etkisi oluşacak. Bu etki, KÖİ projelerinin müteahhitleri olarak bilinen ve kamuoyunda “beşli çete” olarak da adlandırılan şirketlere verilen vergi muafiyetleri yanında çok küçük bir pay oluşturdu. Sadece 2010-2020 arasında Cengiz İnşaat’a 30 kez, Kolin İnşaat’a 36 kez, Makyol İnşaat’a 24 kez, Kalyon Holding’e 19 kez ve Limak İnşaat’a 19 kez vergi muafiyeti hakkı tanındı.
Özellikle ihracatçıların itiraz ettiği madde olan serbest bölgede faaliyet gösteren işletmelere, satış yerlerine bakılmaksızın uygulanan vergi istisnasının kapsamı daraltılıyor. Buna göre, söz konusu işletmeler sadece ihracata dönük yaptıkları üretime yönelik vergi istisnasına tabi olacaklar. 2023 yılı itibarıyla serbest bölgelerde faaliyet gösteren 652 mükellef, 42 milyar TL kurumlar vergisi istisnasından faydalandı. İstisnanın ihracat ile sınırlandırılmasının, 2025 yılı için yalnızca 2,5 milyar TL gelir etkisi olacağı tahmin ediliyor.
Çok uluslu şirketlere yönelik madde ile ise 40 milyar TL’lik vergi geliri öngörülüyor.
