Devrim Avcı
SORU: Merhabalar, şirketin servisi vardiyaya bizleri geç bıraktığında saatlik kesinti yapılıyor. Bu durum yasal olarak mümkün müdür?
CEVAP: İyi günler ve ilginize teşekkür ederim. İşverenin işçinin ücretinden kesinti yapması kesin bazı kurallara bağlanmıştır. Zira geçimi için tek gelir kaynağı ücreti olan işçinin zaten düşük olan ücretinden ayrıca kesinti yapılmasının işçinin geçimini daha da zorlaştıracağı açıktır.
İş Kanunu’nun ücret kesme cezası başlıklı 38. maddesinde işçinin ücretinin hangi koşullarda kesilebileceği ve yapılan bu kesintilerin nasıl kullanılacağı düzenlenmiştir.
Bu düzenlemeye göre, “İşveren toplu sözleşme veya iş sözleşmelerinde gösterilmiş olan sebepler dışında işçiye ücret kesme cezası veremez.
İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin işçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi gerekir. İşçi ücretlerinden bu yolda yapılacak kesintiler bir ayda iki gündelikten veya parça başına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki günlük kazancından fazla olamaz.”
Kanunun bu açık düzenlemesinde de görüleceği üzere işverenin sizin ücretinden yapabileceği kesintilerin her şeyden önce iş sözleşmenizde veya varsa iş yerindeki toplu iş sözleşmesinde düzenlenmesi gerekmektedir. Yazılı sözleşmede buna ilişkin bir düzenleme bulunmuyor ise işçinin ücretinden yapılan kesintilerin yasal başka dayanağının bulunması gerekecektir. Örneğin işçinin işverene maddi bir zararının olması ve işverenin bu zararı belgelemesi üzerine yapılan kesintiler gibi. Ya da işçinin ücretinden avans veya borç kesintisi yapılması halinde yapılan kesintiler gibi.
Ayrıca yine madde metninden de görüleceği üzere işçinin ücretinden yapılacak bu kapsamda bir kesinti bir ayda iki gündelikten fazla olamayacaktır.
Yine kanun metninde işçinin ücretinden yapılacak kesintilerin, işçilerin eğitimi ve sosyal hizmetleri için kullanılıp harcanmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı hesabına Bakanlıkça belirtilecek Türkiye’de kurulu bulunan ve mevduat kabul etme yetkisini haiz bankalardan birine, kesildiği tarihten itibaren bir ay içinde yatırılacaktır.
Dolayısıyla sorunuzda belirtmiş olduğunuz kapsamda işveren işçiden çalışmadığı sürenin ücretini kesebilecektir. Yani 1 saat geç kalmış iseniz bir saatlik ücretinizi kesebilir. Bir saatlik gecikme yapan çalışandan iki saatlik kesinti yapılamaz. Ancak iş yerinin servisinin sürekli gecikmesi halinde işveren de bu durumu işçinin ücretini eksik ödemesinin gerekçesi yapamaz. Zira, işveren yönetim hakkını, Medeni Kanun’un 2. ve 3. maddelerinde yer alan “dürüstlük ilkesine” ve “iyi niyet ilkesine” uygun kullanmakla yükümlüdür. Dolayısıyla iş yeri servisinin geç kalmamasına yönelik tedbirleri de almakla yükümlüdür. Ancak arada sırada örneğin yolda kaza olması gibi hallerde haklı bir mazeret olması durumlarında ücretten kesinti yapılması da yine hukuka uygun olmayacaktır.
Dolayısıyla haksız ve kanuna aykırı şekilde ücretinizden kesilen miktarlar için iş yerinde çalışırken de dava açma hakkınız bulunmaktadır. Bunun için de yine öncelikle zorunlu olarak ara bulucuya başvurmanız gerekecektir.
