• Anasayfa
  • Gündem
    • Politika
    • Yaşam
    • Türkiye
    • Dünya
  • Emek
  • Kadın
  • Ekonomi
  • Eğitim
  • Ekoloji
  • Sağlık
  • Bilim & Teknoloji
  • Yazarlar
  • Arka Sayfa
    • Fikir & Yazı
    • Belgesel & Film
    • Eylem & Etkinlik
    • Fotoğraf & Karikatür
    • Kitap & Dergi
    • Müzik & Video
Adil Medya
  • Kasım 30, 2023
  • Yayın İlkeleri
  • Hakkımızda
  • Künye
  • İletişim
  • Güncel
  • Sağlık
  • Sağlık
  • Psikoloji
Adil Medya
  • Anasayfa
  • Gündem
    • Politika
      Sosyal yardımlar yoksulluğun ilacı değil

      Sosyal yardımlar yoksulluğun ilacı değil

      Cumhur İttifakı’nın bilindik taktikleri: Ah bir kavga çıksa

      Cumhur İttifakı’nın bilindik taktikleri: Ah bir kavga çıksa

      Özgür Özel, İmamoğlu ve Yavaş'ı övdü; "İşbirliğine devam" mesajı verdi

      Özgür Özel, İmamoğlu ve Yavaş'ı övdü; "İşbirliğine devam" mesajı verdi

      Tuncer Bakırhan 'HEDEP' ismi kararına tepki gösterdi, Yeniden Refah'ı hatırlattı

      Tuncer Bakırhan 'HEDEP' ismi kararına tepki gösterdi, Yeniden Refah'ı hatırlattı

    • Yaşam
      Fırtına, kar, sağanak... Deniz taştı, ev ve işyerlerini su bastı, çatılar uçtu

      Fırtına, kar, sağanak... Deniz taştı, ev ve işyerlerini su bastı, çatılar uçtu

      Kalbimiz Hrant’ın mezar yeridir

      Kalbimiz Hrant’ın mezar yeridir

      Türkiye'de trans olmak: Var olma, yaşam ve aktivizm mücadelesi

      Türkiye'de trans olmak: Var olma, yaşam ve aktivizm mücadelesi

      İnsanlar Yaşlandıkça Neden Daha Erken Uyanır?

      İnsanlar Yaşlandıkça Neden Daha Erken Uyanır?

    • Türkiye
      Tahir Elçi İzmir'de anıldı: ‘Em te ji birnakın’

      Tahir Elçi İzmir'de anıldı: ‘Em te ji birnakın’

      Fırtına, kar, sağanak... Deniz taştı, ev ve işyerlerini su bastı, çatılar uçtu

      Fırtına, kar, sağanak... Deniz taştı, ev ve işyerlerini su bastı, çatılar uçtu

      Türkiye’ye otopsi

      Türkiye’ye otopsi

      Anayasal Düzen ve Adalet Devleti paneli yapıldı

      Anayasal Düzen ve Adalet Devleti paneli yapıldı

    • Dünya
      Ortaklıkları, farklılıklarıyla: Aşırı sağın yükselişi

      Ortaklıkları, farklılıklarıyla: Aşırı sağın yükselişi

      İsrail ve Hamas arasındaki geçici ateşkes son gününe girdi: Gözler sürenin uzatılıp uzatılmayacağında, İsrail baskı altında

      İsrail ve Hamas arasındaki geçici ateşkes son gününe girdi: Gözler sürenin uzatılıp uzatılmayacağında, İsrail baskı altında

      Kobane Davası: 'Şüpheden sanık yararlanmıyor, iddia güçleniyor'

      Kobane Davası: 'Şüpheden sanık yararlanmıyor, iddia güçleniyor'

      Sömürge törpüsü: İsrail’e mahpus olmak

      Sömürge törpüsü: İsrail’e mahpus olmak

  • Emek
  • Kadın
  • Ekonomi
  • Eğitim
  • Ekoloji
  • Sağlık
  • Bilim & Teknoloji
  • Yazarlar
  • Arka Sayfa
    • Fikir & Yazı
      Hadislerin İncelemesi -1

      Hadislerin İncelemesi -1

      Ortaklıkları, farklılıklarıyla: Aşırı sağın yükselişi

      Ortaklıkları, farklılıklarıyla: Aşırı sağın yükselişi

      Sömürge törpüsü: İsrail’e mahpus olmak

      Sömürge törpüsü: İsrail’e mahpus olmak

      Türkiye’ye otopsi

      Türkiye’ye otopsi

    • Belgesel & Film
      Kapitalizmin Yeni Silahı: Prekaryaya Dönüştürülen Göçmen Emeği

      Kapitalizmin Yeni Silahı: Prekaryaya Dönüştürülen Göçmen Emeği

      Toplumsal gerçekçi romanın usta kalemi Orhan Kemal

      Toplumsal gerçekçi romanın usta kalemi Orhan Kemal

      ''Gelincik'' Elini kirletmekten çekinmeyen bir polisin hikâyesi

      ''Gelincik'' Elini kirletmekten çekinmeyen bir polisin hikâyesi

      “Leyla ile Mecnun” ekranlara geri dönüyor

      “Leyla ile Mecnun” ekranlara geri dönüyor

    • Eylem & Etkinlik
      Anayasal Düzen ve Adalet Devleti paneli yapıldı

      Anayasal Düzen ve Adalet Devleti paneli yapıldı

      Anayasal Düzen ve Adalet Devleti paneli

      Anayasal Düzen ve Adalet Devleti paneli

      Mikroplastik Nedir? Canlılara ve Çevreye Nasıl Zarar Verir?

      Mikroplastik Nedir? Canlılara ve Çevreye Nasıl Zarar Verir?

      Filistin sorunu paneli yapıldı

      Filistin sorunu paneli yapıldı

    • Fotoğraf & Karikatür
      LeMan'dan İsrail kapağı: Hangi hayvan hastaneleri vurur ki?

      LeMan'dan İsrail kapağı: Hangi hayvan hastaneleri vurur ki?

      Uykusuz bu hafta kapağına TOKİ'yi taşıdı

      Uykusuz bu hafta kapağına TOKİ'yi taşıdı

      Başka Türlü | Tamam da, dezenformasyon hangisi?

      Başka Türlü | Tamam da, dezenformasyon hangisi?

      Uykusuz'dan maden faciası kapağı: Size de fıtrat mı dediler?

      Uykusuz'dan maden faciası kapağı: Size de fıtrat mı dediler?

    • Kitap & Dergi
      Kitap Fuarı 40 yaşında

      Kitap Fuarı 40 yaşında

      Haftanın öne çıkan kitapları

      Haftanın öne çıkan kitapları

      Haftanın öne çıkan kitapları

      Haftanın öne çıkan kitapları

      Hedef gösterilen Ataol Behramoğlu'nun Bitlis'teki okur buluşması engellendi

      Hedef gösterilen Ataol Behramoğlu'nun Bitlis'teki okur buluşması engellendi

    • Müzik & Video
      4 gün sürecek 'Kuzey Fest'in programı belli oldu

      4 gün sürecek 'Kuzey Fest'in programı belli oldu

      Efendiler Bunun Neresi Yalan

      Efendiler Bunun Neresi Yalan

      Gökberk Uğurlu: “Düne takılı kalmak, önümüzü görmemizi engelliyor.”

      Gökberk Uğurlu: “Düne takılı kalmak, önümüzü görmemizi engelliyor.”

      Grup Yorum üyeleri için dayanışma konseri

      Grup Yorum üyeleri için dayanışma konseri

Tayfun Atay

Tayfun Atay

Savaş, açlık, salgın: Malthus’un hayaleti

Şubat 4, 2020 Alıntı Yazılar 0 comments

Facebook Twitter Google+ LinkedIn Pinterest

Karşı karşıya olduğumuz hadise ve şahsiyetlere baktığımda ben nüfusbilimci Malthus’un fantastik görüşlerini hatırlamadan edemiyorum. Trump mı?.. Altından Malthus zuhur ediyor. Suriye, İdlib, Erdoğan mı? Malthus zuhur ediyor. Korona mı? Malthus zuhur ediyor!..

Nüfusbilim ve siyasal ekonomi alanındaki çalışmalarıyla 18’inci-19’uncu yüzyıl dünyasında seçkin bir yere olduğu kadar hayli kötü bir üne de sahip olan İngiliz din adamı Thomas Malthus, Darwin’in evrim kuramının arka planındaki en önemli ve belirleyici isimlerden biri sayılır.

Malthus, ‘Nüfusun İlkeleri Üzerine Bir Deneme’ (An Essay on the Principles of Population, 1789) adlı kitabında, insan nüfus artışıyla besin kaynaklarının artışı arasındaki ilişki ve dengeyi açıklama yolunda kuramsal bir yaklaşım ortaya atar.

Buna göre insan nüfusu ‘geometrik’, yani katlanarak (2-4-8-16-32-…) artma eğilimi gösterirken, besin kaynakları ‘aritmetik’ yani ‘lineer’ (1-2-3-4-5-6-…) artış içindedir. Dolayısıyla insan nüfusunun geometrik artışıyla besin kaynaklarının aritmetik artışı arasında zaman içinde uçsuz-bucaksız hale gelmesi kaçınılmaz olacak dengesizlik Malthus’a göre bir şekilde giderilmek durumundadır.

İşte insan denen hayvanın toplumsal dünyasında tarih boyunca karşımıza çıkan savaşlar, açlıklar ve salgınlar bu dengesizliği ortadan kaldıran başat hadiseler, daha doğrusu, Malthusçu dille söylemek gerekirse, tedbirlerdir. Malthus adeta bunları insanlığın iyiliğe saymakta ve (‘positive checks’ diyerek) olumlamaktadır.


Thomas Robert Malthus (1766-1834)

* * *

Malthusyen nüfus denge teorisi bu haliyle elbette korkunçtur ve her ne kadar Darwin’in doğal seçilim yoluyla canlı türlerinin kökeni ve çeşitliliğine ışık tutmaya çalışan evrimsel düşüncelerini beslemiş olsa bile kapitalizmin insan için yıkıcı işleyişine yönelik eleştirel yaklaşımıyla ayırt edilen Marx’ı da o ölçüde rahatsız etmiştir.

Doğal seçilim yoluyla türleşme kuramını geliştirmede Darwin’e ilham kaynağı olmuş Malthus, Marx için düşmandır.

Çünkü Malthus’un arkasında Jeremy Bentham vardır.

Pragmatizmin öncüsü ve kapitalizmin düşünsel-felsefi mimarlarından olan İngiliz filozof Jeremy Bentham’ın düşüncelerine serbest rekabetin yüceltilmesi damgasını vurur. Malthus, besin kaynaklarının insan türü için kullanımında nüfus artışına bağlı olarak beliren kısıtlılık ve yetersizliğin rekabet temelinde savaşlara yol açacağını ileri sürerken işte Bentham’ın bu düşüncesinden esinlenmiştir.

Salgınlar ve açlık da aynı nüfus baskısıyla ortaya çıktığında yine en güçlü, dayanıklı veya bağışık olanlar ayakta-hayatta kalacaktır.

Dolayısıyla savaş, kıtlık, salgın iyidir-olumludur.

Denilebilir ki savaşta selamet, açlıkta bereket, salgında sağlık vardır Malthus’a göre!..

Jeremy Bentham (1748-1832)

* * *

Kendi döneminde kapitalizmin daha da iyi mayalanmasına hizmet etmiş, sonrasında ırkçı-öjenik arayışlara da meşruluk zemini sunmuş Malthus’u, ona rahmet okuturcasına çağrıştıran bir dünya hali içindeyiz bugün!..

Karşı karşıya olduğumuz, kıyamet alâmeti gibi hadiselere ve şahsiyetlere baktığımda ben Malthus’un hayaletinin üzerimizde dolaştığı vehmine kapılmaktan alıkoyamıyorum kendimi.

Trump mı?.. Altından Malthus zuhur ediyor.

Suriye, Putin, Esad, İdlib, Erdoğan mı?.. Altlarından Malthus zuhur ediyor.

Korona mı?.. Altından Malthus zuhur ediyor!..

* * *

Malthus’u bir şeamet tellalı gibi bana çağrıştıran bu duruma önce makro ölçekte bakalım!..

Doğanın insan denen hayvana tanıdığı nüfus limitinin paleodemografi uzmanlarının değerlendirmelerine dayanarak 5 ile 10 milyon arası olduğunu söylemek mümkün. 10 bin yıl kadar önce gerçekleşen Tarım Devrimi’nin başlangıcında yeryüzünde insan denen hayvandan 5 milyon kadar olduğu kuvvetle tahmin edilmekte.

Tarımdan endüstriye, elektroniğe ve nanoteknolojiye açılan ‘insanî-zaman’ diliminde bu nüfus 2050’de 10 milyar olacak.

10 milyondan 10 milyara bu ‘ultra-geometrik’ artış, mevcut yaşam kaynaklarının bırakın aritmetik artışını, gayet ‘ritmik’ şekilde her geçen gün azalmasına da yol açmakta.

* * *

Geçerken not etmeli: Bir dönem Malthus’un ‘berbat’ öngörüsünün fiyasko olduğunu endüstrileşmeye fazla bel bağlayarak ileri sürenler de olmuştur. Özellikle, gelişmiş-endüstri toplumlarında nüfus artışının ciddi düşüş göstermesi, diğer taraftan da endüstriyel tarıma geçilmesi sonucu yiyecek arzının artışı işaret edilerek…

Ama bugün, böyle iyimser bir ‘Malthus-reddiyesi’ne gitmenin hayli uzağındayız.

Bugünün küresel, post-endüstriyel ve postmodern (tüketime-endeksli) kapitalist dünyasında nüfus artışının durmaksızın ve geometrik sürdüğü coğrafyaların hiçe sayılması imkânsız. Üstelik bunun siyaseten teşvik edildiği hatırı sayılır örnekler de (“En az, üç çocuk!”) hemen önümüzde duruyor

Öte yandan doğal kaynakların toprak, su, maden, fosil, fauna-flora (hayvan-bitki örtüsü) olarak hızla tükendiği bir ortamda tarımı istediğiniz kadar makineleştirip endüstriyelleştirin, bunun hiçbir kıymeti harbisi yok.

İnsan nüfusu, elbette önceki dönemlere göre biraz yavaşlamış olmakla birlikte yine de harıl harıl artmaya devam ediyor.

Besin başta olmak üzere doğal kaynaklar ise hızla azalıyor, eksiliyor, tükeniyor.

* * *

O yüzden Suriye iç savaşının altı kazındığında çatışmalar başlamadan 4 yıl öncesinde kendini göstermiş, Suriye tarihindeki en büyük kuraklık, dolayısıyla kıtlık ve açlık tehlikesi karşımıza çıkıyor.

Geçti-bitti denilirken İdlib’te tekrar sökün edip Türkiye’yi Esad rejimiyle (Rusya’yı adeta nihai raconu kesecek mahalle kabadayısı konumuna oturtarak) karşı karşıya getiren çatışmaların altyapısında da susuzluk, kuraklık, açlık ve tüm bunları tetikleyen nüfus baskısı var.

Trump’ın Meksika sınırına dikmeye çalıştığı duvarın ve ülkeden sınır-dışı etmeye çalıştığı göçmenlerin; Avrupa ülkelerinin, Erdoğan’dan bu topraklarda tutmasını istedikleri, kendilerine salıvermemesi için akla karayı seçtikleri milyonlarca Suriyeli sığınmacının altyapısında da nüfus baskısı var.

Ve işte en son Korona virüsü… 1,4 milyar nüfusuyla Çin’den dünyaya yayılan salgının alt yapısında da doğal çevre üzerinde insan nüfus baskısı var.

* * *

Önceki günlerde BBC Türkçe’de Prof. Tim Benton tarafından kaleme alınmış çok önemli ve çarpıcı bir yazı yayımlandı. Orada kaydedildiği üzere, son 50 yılda hayvanlardan insanlara evrimleşmiş virüslerle geçerek hızla yayılan salgın hastalık patlamasındaki artışın sebebi, hayvanların yaşam alanlarının yok olması ve onların yeni yaşam alanı arayışında çaresiz olarak artık yeryüzünün neredeyse her köşesini kendine tahsis etmiş insanlarla içi içe olmaları.

Yani vahşi doğa, ‘kültürel taarruz’ karşısında yok oldukça, o doğanın içinde olması gereken yaban hayvanları da insanla iç içe bir yaşama, şehir ortamlarına uyarlanmaya zorlanıyor; çünkü onlara da beslenecek kaynak kalmadı diyor Prof. Benton…

O yüzden rakunlar, sincaplar, tilkiler, kuşlar, çakallar, maymunlar şehir içindeki yeşil alanlara, parklara iniyor ve insanların atıklarının bulunduğu çöplüklere dadanıyorlar.

İşitmiyor ya da okumuyor musunuz, şehre inen kurtların, domuzların, ayıların haberlerini yaşadığımız bu ülkede de?!..

Deniz kenarından on kilometrelerce uzaktaki İstanbul semtlerinde martılar masmavi deryanın değil, çöp deryalarının üzerinde pike yapıyor.

Yine geçenlerde, oturduğumuz sitede bir komşu anlatıyordu. Özenle peyzajı yapılmış bahçede yılanlar ve yılan yumurtaları çıkmış; bunca zaman hiç görülmemiş bir şey olarak!..

Neden, çünkü sitenin karşısındaki geniş doğal arazi de ranta açılıp betona boğulmak üzere kazılmaya, alt üst edilmeye başlanınca, kendilerine son bir doğal korunak olarak orayı seçmiş yılanlar çaresizlikten bizim sitenin bahçesine kaçmışlar.

Daha doğrusu ‘sığınmışlar’!

Tıpkı Suriyeli sığınmacıların yaptığı gibi!..

* * *

Tabii hemen hak yemeden belirtmem gerekir ki bizim site sakinlerinin, çoluk-çocuk bir tedirginlik yaşanmasına rağmen bahçeye sığınan ‘mülteci yılanlar’a yaklaşımı gerek dünyanın gerekse bu ülkede çoğu insanın Suriyeli mültecilere yaklaşımından çok daha anlayışlı, insaflı ve vicdanlı göründü bana!..

Ama sonuç değişmeyecek. Önlemler Suriyeliler, Afganlar ve diğer insan sığınmacılar kadar yılanlar, tilkiler, rakunlar, maymunlar, ayılar, martılar, hatta kediler ve köpekler için de alınacak.

Gel gelelim bu hır gür içerisinde bize ha bire Malthus’u yankılarcasına nüfusun doğal kaynaklar üzerinde yarattığı basınca dayalı savaşlar, açlıklar, salgınlar da devam edecek.

* * *

Peki bunlardan Malthus’un teorisinin kayıtsız-koşulsuz kabulüne mi varıyoruz?

Hayır.

Başta söyledik, Malthus, Bentham’dan hareketle ‘serbest rekabet’ pratiğine dayandırıyor görüşlerini. Yani yatırım, büyüme, kâr yolunda serbest rekabet… Ve bu serbest rekabetin olumlamasına gidecek şekilde formülleştiriyor kuramını…

Nüfus baskısı ile bozulan dengenin çözümü olarak savaş, açlık ve salgın dolayımıyla kendini gösterecek serbest rekabeti çıkış yolu yapmakta bize Malthus.

Hâlbuki doğal kaynakların hızla tükenmesine yol açan; kâr diye diye, yatırım diye diye, büyüme diye diye ve tüketim diye diye hem kendi içinde hem de doğal çevre karşısında rekabetçi ekonomi-politik işleyiş tetikliyor savaşı da açlığı da salgını da…

Malthus için rekabet, tünelin ucundaki ışık.

Bizim içinse, içinde olduğumuz kopkoyu karanlık tünele açılan kapı.

Tünelden çıkışın ilk koşulu, ondan vazgeçebilmek!..

  • Kaynak T24

Yorumunuzu bırakın


İlgili Haberler

Alıntı Yazılar

ABD, Gazze savaşının neresinde?

Hamas militanları 60 yıllık Filistin direniş tarihinde ilk kez İsrail denetimindeki bölgeleri ele...
Alıntı Yazılar

Savaşın İsrail’e taşınması neleri değiştiriyor?

Son tırmanıştan önce dans sırası Suudilere gelmişti. Veliaht Prens Selman geçen ay BM Genel Kurulu...
Alıntı Yazılar

Ellerindeki boş tencereyi de kaybetmekle korkutuldular!

Ellerinde boş tencere vardı; bırakın bu boş tencerenin dolusunu talep etmek, “terör” ve kaos...

ZAMAN AKIŞI

Kas 29 16:34
Gündem

Sosyal yardımlar yoksulluğun ilacı değil

Kas 29 15:44
Emek

Emeklilerden sazlı sözlü eylem: 10 Aralık’ta Ankara’da yapılacak mitinge çağrı yaptılar

Kas 29 14:02
Eğitim

Eksi dokuz netle 4 yıllık üniversite

Kas 29 13:59
Ekonomi

TÜİK verileri: Ekonomiye güven kasımda geriledi

Kas 29 13:56
Gündem

Cumhur İttifakı’nın bilindik taktikleri: Ah bir kavga çıksa

Kas 29 13:46
Kültür & Sanat

TBWA/İstanbul’un BirGün için hazırladığı projeye Kristal Elma ödülü

Kas 28 16:43
Arkasayfa

Hadislerin İncelemesi -1

Kas 28 16:34
Bilim & Teknoloji

Elektrikli arabalarda gerçekten yangın tehlikesi var mı?

Kas 28 16:15
Bilim & Teknoloji

WhatsApp’ın web ve masaüstü sürümü için özellik geri dönüyor

Kas 28 16:13
Sağlık

Fazla kilolar reflüyü arttırıyor

Kas 28 14:55
Ekoloji

Kuzey Avrupa’dan Diyarbakır’a kuş göçü: İlkbahara kadar kalacaklar

Kas 28 14:12
Ekonomi

Türk-İş hesapladı: Açlık sınırı asgari ücreti 2 bin 623 lira geçti

Kas 28 14:04
Sağlık

Hep yeşilini tüketiyoruz oysa siyahı şifa deposuymuş! Üstelik 1 kaşık tüketmek yeterli oluyor

Kas 28 13:54
Gündem

Tahir Elçi İzmir’de anıldı: ‘Em te ji birnakın’

Kas 28 13:35
Gündem

Ortaklıkları, farklılıklarıyla: Aşırı sağın yükselişi

Kas 28 13:17
Ekonomi

Asgari ücrette geri sayım başladı: Hangi rakamlar konuşuluyor?

Kas 28 13:15
Gündem

Özgür Özel, İmamoğlu ve Yavaş’ı övdü; “İşbirliğine devam” mesajı verdi

Kas 28 13:09
Gündem

Tuncer Bakırhan ‘HEDEP’ ismi kararına tepki gösterdi, Yeniden Refah’ı hatırlattı

Kas 28 12:55
Sağlık

Bir hekim günde bin rapora imza atıyor!

Kas 28 12:53
Ekonomi

Kira krizine karşı ‘ev arkadaşlığı’

Kas 27 14:58
Gündem

İsrail ve Hamas arasındaki geçici ateşkes son gününe girdi: Gözler sürenin uzatılıp uzatılmayacağında, İsrail baskı altında

Kas 27 14:17
Gündem

Kobane Davası: ‘Şüpheden sanık yararlanmıyor, iddia güçleniyor’

Kas 27 13:55
Gündem

Sömürge törpüsü: İsrail’e mahpus olmak

Kas 27 13:40
Ekonomi

Kuzu etine 15 günde 45 lira zam

Kas 27 13:35
Gündem

Fırtına, kar, sağanak… Deniz taştı, ev ve işyerlerini su bastı, çatılar uçtu

Kas 27 13:04
Arkasayfa

Türkiye’ye otopsi

Kas 27 12:59
Kültür & Sanat

’14. İtalyan Sinemasıyla Buluşma Günleri’ başlıyor

Kas 27 12:36
Gündem

Batı’da savaş yorgunluğu: Biden-Scholz Planı

Kas 27 12:09
Gündem

Türkiye ve Almanya’da Anayasa Mahkemesi tartışması

Kas 26 19:51
Arkasayfa

TANRI’NIN İDEOLOJİSİ (8)