NATO, kabul edilecek yeni ‘Stratejik Konsept’iyle saldırganlığını tırmandıracak. Masada 6 temel başlık olsa da ittifakın hedefinde Hint-Pasifik var. ABD’nin jandarmalığını yapan ittifakın küresel askeri yığınağını artırması, yeni üyeleri bünyesine katması ve 5’inci maddeyi değiştirmesi de kararlaştırılacak.
Kuzey Atlantik İttifakı (NATO) liderleri tarihi bir zirve için İspanya’nın başkenti Madrid’de bir araya geldi. Resmi olarak bugün başlayacak olan zirve öncesinde liderler Madrid’e ikili, üçlü görüşmeler gerçekleştirdi. Yarın sona erecek zirvede NATO’nun 2030’a kadar izlenecek ‘Stratejik Konsept’i belirlenecek. Yeni yol haritasıyla “beyin ölümü” teşhisi konan savaş örgütü Atlantik’ten Pasifik’e kadar genişlemeyi hedefliyor.
Yakın zamana kadar varlığı sorgulanan ancak Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısını fırsata çevirerek yeniden konumlanan NATO, ABD’nin küresel yönelimleri doğrultusunda stratejiler belirliyor. ABD’nin Çin’i düşman olarak tanımlamasının ardından NATO da bu ülkeyi ana hedeflerden biri haline dönüştü. Bu nedenle zirvenin de başlıca konularından biri Çin.
Dünya genelinde yüzlerce askeri üsse sahip olan NATO, askeri harcamalarını daha da artırmayı, ordusunu ‘güçlendirmeyi’ ve yüzünü Pasifik’e odaklanmaya hazırlanıyor. Bu kapsamda ilk defa Asya-Pasifik ülkeleri Japonya, Güney Kore, Avustralya ve Yeni Zelanda da NATO toplantısında birden yer alacak. Bu ülkelerle ortaklık ilişkilerinin geliştirilmesi karara bağlanacak.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg’in hafta başında açıkladığı, Mukabele Gücü’nde dönüşüm yaparak hızlı müdahaleye hazır durumdaki asker sayısını 40 binden 300 bine çıkarma planı geliyor. Son olarak 2020’de Kuzey Makedonya’nın NATO’ya katılmasıyla üye sayısı 30’a yükselen savaş örgütünün genişlemesi de gündemde. Adaylık başvurusu yapan İsveç ve Finlandiya da Rusya ve Türkiye’ye rağmen ittifakta yerini almaya hazırlanıyor.
RUSYA VE ÇİN TEHDİDİ
NATO’nun uluslararası güvenlik açısından başlıca tehdit unsurlarını ve bunları ele alma yöntemlerini belirlediği Stratejik Konsept Belgesi yenilenecek.
NATO’nun son Stratejik Konsept Belgesi 2010’da kabul edilmişti. 2010’da hazırlanan belgede Rusya ile “gerçek bir stratejik ortaklık” isteğinden söz ediliyor ve “NATO-Rusya iş birliği, ortak bir barış, istikrar ve güvenlik alanı yaratmaya katkıda bulunduğu için stratejik öneme sahiptir” deniliyordu. Ayrıca ittifakı oluşturan bölgede konvansiyonel bir saldırı tehdidinin düşük olduğu belirtiliyordu. O tarihten bu yana yaşanan değişimlerin büyüklüğü 2022 Stratejik Konsept Belgesi’ne yansıyacak. Ukrayna’nın işgali sonrası NATO liderlerinin bu kez Rusya’yı güvenliğe en büyük ve doğrudan tehdit olarak kayıtlara geçirmesi bekleniyor.
Ayrıca Çin’in “çıkarlar, güvenlik ve değerler açısından” yarattığı endişeler ilk kez NATO’nun Stratejik Konsept Belgesi’ne girecek.
İklim krizi, terörizm, siber güvenlik ve uzay alanında yaşanan gelişmeler de Konsept Belgesi’ne dahil edilecek.
Ukrayna’yı işgale başlaması sonrası Rusya’yla 1300 km’lik bir sınır hattına sahip olan Finlandiya ve komşusu İsveç, tarafsızlık politikasına son vererek NATO’ya katılma kararı aldı. NATO’nun 5. Maddesi’nde öngörülen kolektif savunma ilkesinden yararlanma isteğiyle Mayıs ayında resmen üyelik başvurusu yapan iki ülkenin üyelik sürecinin hızla ilerletilmesi ve Madrid zirvesinde nihayete erdirilmesi beklentisi vardı. Ancak bu beklenti Türkiye’den gelen itiraz ve taleplerle sekteye uğradı.
Türkiye, NATO’nun açık kapı politikasına prensipte desteğini sürdürse de İsveç ve Finlandiya’nın üyeliklerine özellikle PKK ve YPG’ye destek verdikleri gerekçesiyle karşı çıkıyor.
UKRAYNA’YA DESTEK
Zirvede Ukrayna’ya desteğin güçlendirilmesi de görüşülecek ve Ukrayna Devlet Başkanı Vlodimir Zelenski, NATO liderlerine hitaben bir konuşma yapacak. Genel Sekreter Stoltenberg, Ukrayna’ya desteği artırmayı “acil bir ihtiyaç” olarak tanımladı ve zirvede “kapsamlı bir yardım paketinin” kabul edileceğini söyledi.
Madrid’de ele alınacak bir diğer başlık da üye ülkelerin savunma harcamaları. NATO üyelerinin 2014’te verdikleri, GSYİH’larının yüzde 2’sini savunma harcamalarına ayırma vaadini yinelemeleri bekleniyor. NATO’dan zirve öncesi yapılan açıklamaya göre halen 9 ittifak üyesi yüzde 2 hedefine ulaşmış ya da bu hedefi geçmiş durumda; 19’u ise 2024’e kadar bu hedefi tutturma yönünde planlara sahip. Stoltenberg, bu yüzde 2’lik savunma harcamasının “tavan değil taban” değer olduğunu söylüyor.
DOĞU KANADI HAMLESİ
NATO, Mukabele Gücü’nün 40 bin askerden 300 bine çıkarılması planını “savunma güçlendirici” bir adım olarak niteliyor. Rusya’nın 2014’te Kırım’ı ilhakından sonra NATO, Estonya, Letonya, Litvanya ve Polonya’da çok uluslu taburlar oluşturdu. Şubat 2022’deki Ukrayna işgali sonrası ise Bulgaristan, Macaristan, Romanya ve Slovakya’da da muharebe grupları oluşturulması kararı alındı. Rusya’yı yaptığı yığınaklarla kışkırtan ve kuşatma çalışmalarını sürdüren NATO, Doğu Avrupa’yı da cephaneliğe dönüştürdü.
5’NCİ MADDE İLE FORMATI DEĞİŞTİREBİLİRLER
ABD/Batı emperyalizminin jandarmalığını yapan NATO’nun temel taşı niteliğindeki 5’inci madde de değişiklikler düşünülüyor. 5’inci maddeye göre, bir ülkenin herhangi bir NATO üyesine saldırması bütün İttifak’a saldırması demek. Ancak üyelere fiili bir saldırı olmadan da NATO’nun kolektif olarak müdahale etme yetkisi sağlanmak isteniyor. Bununla birlikte üye olmayan partner bir ülkeye yönelik saldırıda da NATO’ya müdahale yetkisi verilmek isteniyor. Bu madde Ukrayna savaşıyla birlikte gündeme getirildi.
2022 STRATEJİK KONSEPT’İ BELİRLENECEK
Stratejik Konsept, NATO’nun değerlerini ve amacını teyit eden, güvenlik ortamının toplu bir değerlendirmesini sağlayan bir belge. NATO’nun stratejik adaptasyonunu yönlendirir ve gelecekteki siyasi ve askeri gelişimini belirler. Konsept bu nedenle belli aralıklarla düzenli olarak gözden geçirilir ve güncellenir. Soğuk Savaş’ın sona ermesinden bu yana, küresel güvenlik ortamındaki değişiklikleri dikkate almak ve İttifak’ın geleceğe hazır olmasını sağlamak için yaklaşık her 10 yılda bir güncellendi. Son Stratejik Konsept, 2010 yılında Lizbon Zirvesi’nde kabul edilmiştir; yenisi, 2010 Konseptinin hala geçerli olan unsurları üzerine inşa edilecek.
