Cumhurbaşkanlığı’nın 2025 yılı programında, emeklilik yaşını ilerletme hedefi yer aldı. İşçi sağlığı ve iş güvenliği için etkin politikalar geliştirmekten uzak olan AKP iktidarı, çalışma gücünü yüzde 99,9’a kadar yitirip iş göremezlik ve maluliyet aylığı alanların cebine göz dikti.
Melisa AY
AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan patronlarla sık sık yaptığı toplantılarda ‘iş dünyası’na destek vereceklerini ifade ediyor. Bu açıklamalar rejimin karakterinden bağımsız değil. Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda yer alan hedefler de bu anlayışa göre hazırlandı. Programa göre emekliler ‘mali yük’, sakatlar ise çalıştırılmalı.
Emek düşmanı politikaların geliştirilmesini amaçlayan programda, sosyal güvenlik sistemine dair skandal hedefler bulunuyor. İktidar, bir kez daha esnek ve güvencesiz çalışma ile işçi haklarını tehdit ediyor.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, programın açıklanmasının hemen ardından emeklilik sistemi üzerine çelişkili açıklamalar yaptı. Işıkhan, “Emeklilik sistemiyle ilgili ya da emekli aylıklarının hesaplanmasıyla ilgili bir konu gündemimizde yok” dese de 2025 programında emeklilik sisteminin değiştirilmesi de bulunuyor.
Işıkhan, işsizlikte rakam düşürme oyunlarını adeta itiraf ederek, güvencesizliği istihdam saydıklarını da kabul etti. Işıkhan, “İstihdamı artırmamızın en önemli araçlarından bir tanesi, yeni nesil çalışma modelleri olacak. Part-time çalışma, saat başı çalışma, en önemli şeylerden bir tanesi kısmi çalışma” diyerek emek düşmanı düzenlemeleri işaret etti.
Kısmi süreli, esnek ve güvencesiz çalışmanın yaygınlaştırılması, Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda bulunuyor.
Programda, kalkınma planı ile uyumlu olarak “Sosyal güvenlik mevzuatı ve uygulamaları değişen işgücü piyasası koşullarına ve yeni nesil esnek çalışma modellerine uyumlu hale getirilecektir” ifadeleri yer aldı.
Programda, “aktüerya dengesi” hedefi de dikkat çekti. İktidarın emeklilik sistemindeki sorunları çözmek yerine derinleştirecek planları, “Yaşam süresinin uzaması” bahanesi ile sunuldu. İktidarın her fırsatta “bütçeye yük” olmakla itham ettiği emekliler, programda da “mali yük” olarak tanımlandı.
EMEKLİLİK YAŞI YÜKSELTİLECEK
Emeklilik yaşının ileri çekilmesi de doğrudan doğruya programda yer buldu. 2025’te 65 yaş ve üstü nüfusun yüzde 12,5’inin işgücüne katılması hedefleniyor. Hedefe göre, “Çalışanların daha uzun süre istihdamda kalmasını teşvik edecek bir aylık bağlama sistemi” hayata geçecek. Aylık bağlama sistemi, “istihdamda kalmayı teşvik edecek ve mali yük getirmeyecek” biçimde düzenlenecek.
Programda bulunan “mesleki rehabilitasyon” başlığında skandal hedefler yer aldı. Hedefte ise işgücünü dengelemek değil, iş kazaları veya hastalık ve engeller sebebiyle çalışamaz hale getirilen işçilerin kısıtlı gelirleri var.
İŞ GÖREMEZ HALDEKİLERİ ÇALIŞTIRMA HEDEFİ
“Sürekli iş göremezlik geliri veya maluliyet aylığı alan kişilerin yeniden işgücü piyasasına dönmesi için mesleki rehabilitasyon uygulaması hayata geçirilecektir” denilerek, çalışamayacak haldeki yurttaşların gelirine göz dikildi.
Sürekli iş göremezlik ödeneği, işçinin iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle çalışma gücünü kaybetmesi durumunda bağlanıyor.
Bu aylığı alanlar arasında, bir başkasının bakımına muhtaç hale gelenler ile, meslekte kazanma gücünü yüzde 100 kaybetmiş kişiler de bulunuyor. Ödenek, aylık gelirin yüzde 70’i üzerinden, kaybın yüzdelik oranına göre hesaplanıyor. Çalışma gücünün en az yüzde 60’ını farklı sebeplerle kaybedenlere ise maluliyet aylığı bağlanıyor. Hak sahipleri, malullük, engellilik veya iş göremezlik raporları ile bu aylığı alıyor.
İktidar, alınmayan işçi sağlığı ve iş güvenliği önlemleri ile farklı hastalık ve engellilik durumları yüzünden çalışamayacak hale gelen yurttaşları, işgücüne ‘kazandırmayı’ hedefledi.
***
İKTİDAR DA SGK BÜTÇESİNDEN EMİN DEĞİL
Programda, SGK bütçesine ilişkin veriler de kafa karışıklığına yol açtı. Bütçe teklifi ile program hedefi arasında, tutarsızlık bulunuyor. Meclise sunulan bütçe teklifine göre merkezi yönetim bütçesinden SGK’ye aktarılacak kaynak, 1 trilyon 822 milyar TL olarak belirlendi.
Bu karşın programda SGK’ye 2 trilyon 188 milyar TL aktarılacağı yer aldı. İki tutar arasındaki fark, 366 milyar TL olurken bütçede kaynak artışı oranı yüzde 19, programda ise yüzde 43 olarak hesaplandı.
