Elektrik dağıtımında ‘Kalite ve ucuzluk’ iddiasıyla yapılan özelleştirme fiyaskoya dönüştü. 2021’de EPDK’ye yapılan 130 bin şikayetin yüzde 78’i elektrik sektörü ile ilgili. En çok şikayet ise kesintiler ve yüksek faturalar.
Mustafa BİLDİRCİN
Elektrik dağıtımının 2013 yılında 21 bölgeye bölünerek özelleştirilmesi, sorunları da beraberinde getirdi. Yurttaşların dağıtım şirketlerine ödediği bedel hemen her yıl katlanarak artarken altyapı eksiklikleri, elektrik kesintilerinin olağan hale gelmesine neden oldu. Kalite ve ucuzluk getireceği iddia edilen elektrik dağıtımında özelleştirmenin yarattığı olumsuz etki, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’nun 2021 yılı raporlarına yansıdı. Öte yandan yeni yılın ilk günleriyle birlikte elektriğe yapılan fahiş zam yurttaşı canından bezdirdi. Faturasını ödeyemeyen on binler sokaklara döküldü, esnaf ödeyemediği fatura bedelini dükkanlarının camına astı. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın verilerine göre elektrik yardımına muhtaç aile sayısı her geçen yıl arttı. 2021 yılında elektrik borcunu ödeyemediği için elektriği kesilen hane sayısı 2 milyonu aştı.
ŞİKÂYETLER ZİRVE YAPTI
EPDK, 2021 yılında yurt- taşlardan toplam 130 bin 333 şikayet aldı. Şikayetlerin 128 bin 951 doğrudan kuruma yapılırken bin 382 şikayet ise Bilgi Edinme Başvurusu yoluyla kuruma iletildi. Şikayet bildirimlerinin yüzde 90’ı CİMER üzerinden, yüzde 9’u ise kurumun internet sitesinden gerçekleştirildi. Şikayetlerin konularına göre dağılımı, elektrik dağıtımındaki özelleştirmenin yarattığı sorunları gün yüzüne çıkardı. Buna göre, EPDK’ye iletilen 130 bin 333 şikayetin 100 bin 283’ünün (yüzde 78), elektrik sektörüyle ilgili olduğu bildirildi. Elektrik sektörünün ardından 21 bin 860 (yüzde 17) şikayet ile doğalgaz sektörü, EPDK’nin en fazla şikayet aldığı ikinci sektör oldu. EPDK, elektrikle ilgili şikayetlerin yüzde 55’ini elektrik dağıtım şirketlerine, yüzde 16’sını ise elektrik perakende şirketlerine “ilgilenmeleri” için gönderdi.
MİLYONLAR ELEKTRİK YARDIMINA MUHTAÇ
Ekonomik kriz nedeniyle 6,6 milyon hanenin sosyal yardımlarla yaşamını sürdürmek zorunda kaldığı ülkede elektriğe yapılan fahiş zamların ardından milyonlarca yurttaş, elektrik tüketim desteğine de muhtaç hale getirildi. Resmi rakamlar baz alındığında bile artan yoksulluk karşısında halkın yaşadığı çaresizlik gözler önüne serildi.
Her yıl artan elektrik yardımı alan kişi sayısı 1,8 milyona çıktı. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 2021 yılının başında elektrik tüketim desteğinden faydalanan kişi sayısını 1 milyon 500 bin olarak öngörse de ekonomik kriz öngörüyü anlamsız kıldı. Programa göre, elektrik zamlarına gelen fahiş zamlar ve elektrik dağıtım şirketlerinin elde ettiği kâr tartışmalarıyla geride kalan 2021’de toplam 1 milyon 801 bin 835 kişi elektrik tüketim desteği aldı. Bakanlık, destekten faydalanacak kişi sayısını 2022, 2023 ve 2024 yıllarında sırasıyla 1 milyon 836 bin 495, 1 milyon 944 bin 524 ve 2 milyon 52 bin 553 olarak öngördü.
TEK ÇÖZÜM VAR, ACİL KAMULAŞTIRMA
Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu, yüksek elektrik zamlarının ardından vatandaşların faturalarını ödeyemez hale geldiğini vurguladı. Sıkça elektrik kesintisi yaşandığı da hatırlatılan açıklamada, tarihin teknolojik olarak en ileri seviyelerini yaşadığımız bu dönemde dünya genelinde milyarlar, ülkemizde ise milyonlar temel enerji kaynaklarına erişmekte zorluk yaşıyor” denildi.
MİLYONLAR YOKSULLAŞIYOR
Enerji tekellerinin bir yandan gezegenin doğal kaynaklarını yağmalarken, bir yandan da milyarları yoksullaştırdığına değinilen açıklamada, “Dünya Bankası ve IMF`nin şekillendirdiği neoliberal ekonomi politikaları her geçen gün daha fazla yoksul yaratırken, varlıkların daha az sayıda kişide toplanmasına yol açıyor” değerlendirmesi yapıldı. “Özelleştirmenin sonu karanlık oldu tek çözüm kamulaştırma” denilen açıklamada, Türkiye`nin 2001 yılından sonra ağırlaşan neoliberal tahribatı tersine çevirmek için artık bekleme lüksü olmadığı vurgulanarak, köklü çözüm için kamulaştırma programı oluşturulması çağrısı yapıldı.
BEKLEME LÜKSÜMÜZ YOK
“Ülkemizde 2021 yılı itibarıyla elektrik kesintisi yaşayan abone sayısının 3 milyon 449 bin 344 gibi inanılmaz bir sayıya ulaştığını görüyoruz” denilen açıklamada şu ifadeler yer aldı: “Gün geçtikçe açığa çıkıyor ki toplum olarak elektrik alanındaki özelleştirme ve piyasalaştırma uygulamalarının maliyetini karşılayamaz noktaya geldik. Milyonlarca hanede kesinti yaşanırken, milyonlarca konutta ödemeler ancak sosyal yardımla yapılabiliyor. Elektriğin yeterli, kaliteli, sürekli ve düşük maliyetli olarak sunulacağı iddiasıyla gidilen özelleştirmelerin Türkiye‘yi getirdiği nokta, arz güvenliğinden yoksun, pahalı ve şeffaflıktan uzak bir yapı olmuştur. Bir avuç sermayedarın kârını artırmak pahasına, milyonlar karanlığa mahkum edilmektedir.
GÖREVE DAVET EDİYORUZ
Ülkemizin 2001 yılından sonra ağırlaşan bu neo-liberal tahribatı tersine çevirmek için artık bekleme lüksü yoktur. Açıklıkla söylenmelidir ki, kamuoyunda sıklıkla dile getirilen zamların geri çekilmesi haklı talebi gerçekleşse dahi çözüm için yeterli olmayacaktır. Elektrik Mühendisleri Odası olarak, başta siyasi partiler olmak üzere toplumun tüm kesimlerini, bugünden başlamak üzere kademeli ve kapsamlı bir kamulaştırma programı oluşturmak için göreve davet ediyoruz.”
SARAY’IN OLİGARKLARI DUYSUN İSTEDİM
Elektrik zamlarını protesto için faturasını ödemeyen ve elektriği 2,5 ay sonra kesilen CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu faturasını ödeyemeyen milyonlara dikkat çekmek istediğini belirtti. Kılıçdaroğlu, Fox TV canlı yayınında Çalar Saat’te İsmail Küçükkaya’nın sorularını yanıtladı. Kılıçdaroğlu, faturasını ödemeyi öneren AKP’lilere yanıt veren Kılıçdaroğlu, “AK Parti’ye yakın bazı arkadaşlar, biz sizin elektrik faturanızı ödeyelim diye, ucuz kahramanlık yapıyorlar. Hala ne yaptığımı kavrayamamışlar. Ben elektrik faturamı öderim. Ama o elektrik faturasını ödeyemeyen milyonlar var. Bundan haberleri yok” ifadelerini kullandı. Kılıçdaroğlu, “Bir hafta sonra faturayı ödeyeceğiz tabii. Önemli olan sesi duyurmaktı. Biz duyurduk da Saray duydu mu acaba, sarayın oligarkları duydu mu acaba, beşli çeteler duydu mu acaba? Asıl duymaları gereken onlar. 21. yüzyılın Türkiye’sinde evlerinde elektrik yoksa, 4 milyon hanede elektrik yoksa bunu; en azından koltuklarında rahat oturan beşli çetelerin de bilmesi gerekir” dedi.
Kılıçdaroğlu’na yanıt veren Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) Başkanı Mustafa Yılmaz ise, “Borcundan dolayı elektriği kesilen abone sayısı 278 bin 350” açıklaması yaptı. Öte yandan önceki gece evinde karanlıkta açıklama yapan Kılıçdaroğlu, “Eşimle birlikte 1 hafta karanlıkta kalacağız” ifadelerini kullandı.
