İktidarın mülksüzleştirme politikası her geçen gün açığa çıkarken yurttaşlar; yargı yoluyla kimi zaman da sokaklarda mücadele etti. AKP’nin ve Çevre Bakanlığı’nın talan odaklı politikaları bir kez daha iktidara yakın şirketlerin cebini doldurdu. Uzmanlar uyarsa da iktidar kanadı yalnızca çıkarını gözetti.
İlayda Kaya
AKP iktidarı bu yıl da talan ve rant projelerine devam etti. Kentlerdeki ormanlık araziler, askeri alanlar, parklar teker teker yapılaşmaya açıldı. Mega talan projeleri; Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı eliyle kentsel dönüşüm adı altında sürdü. Afet Yasası ile depreme hazırlık adı altında rant odaklı çalışmalar yapıldı. Deprem toplanma alanlarına çöküldü. Yüksek katlı ve çürük binalar yükselirken bu işin tek kârlısı yine iktidara yakın şirketler oldu. Uzmanlar uyardı ancak iktidar yine kendi çıkarını gözetti. Yurttaşlar ise iktidarın projelerine karşı hukuksal mücadele başlattı, sokaklara çıkarak eylemler yaptı.
RANTÇILARIN BAKANI!
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum yurttaşa verdiği konut sözünü unuttu. 2023’teki genel seçimler öncesi ‘Cumhuriyet tarihinin en büyük sosyal konut hamlesi’ şeklinde pazarlanan TOKİ’nin ‘İlk Evim ve İlk Evim Arsa’ projesinde adeta dağ fare doğurdu. Arsaların, hak sahiplerinin yalnızca yüzde 4’üne hakları teslim edildi. Proje kapsamında yapılan çekilişlerde de AKP’li isimlere arsa çıktı. Bakanlık’a bağlı TOKİ; içinde sit alanı, tarım, orman, askeri ve üniversite alanları da olan arsaları satışa çıkardı.
Yurttaşları mağdur eden olaylardan bu sene bazıları şöyle yansıdı:
Manisa: Yunusemre’de başkanlığını eski AKP Milletvekili Semra Kaplan Kıvırcık’ın eşi Osman Kıvırcık’ın yaptığı Muradiye OSB için 190 bin metrekarelik arsa, kamulaştırma kararı olmadan OSB sınırlarına eklenmek istendi. Yürütmeyi durdurma kararı alındı, OSB yetkilileri hakkında dava açıldı.
İzmir: Mavişehir’de TOKİ’ye ait denize sıfır rekreasyon alanı TOKİ tarafından satışa çıkarılmıştı. İzBB, satışa çıkan alanın ihalesine girmişti. İhaleye, AKP’li Yönetici Niyazi ve Sabri Memur kardeşler de katılmıştı. Şirket, alanın sahibi oldu. İzBB satışın iptali için mahkemeye başvurdu.
Antep: Şahinbey’de 4 bin 200 Adet Konut Projesi kapsamında yaklaşık 2 yıl geçmesine rağmen konutlar teslim edilmedi. 4 bin 200 konuttan yalnızca 2 bin 706 tanesi için kura çekimi yapıldı.
Aksaray: İstiklal Mahallesi’nde yapılması planlanan ve 6 yıldır bitmeyen 694 konutlu TOKİ projesi hangi aşamada belli dahi değil. Hak sahipleri konut fiyatlarının katlanmasına tepki gösterdi.
MEGA RANT
İstanbul’un birçok noktasında iktidarın talan projeleri hız kesmeden sürdü. Uzmanlar olası depreme karşı uyarsa da iktidar deprem toplanma alanlarını birer birer ranta açtı, yurttaşların konutlarına göz dikip fırsatçılara kapı araladı. Riskli ilçeler dönüşüme girmedi, getirisi yüksek bölgelerde binalar birer birer yükseldi.
İstanbul’da ilçelerdeki son durum özetle şöyle:
BAŞAKŞEHİR: Kanal İstanbul güzergâhındaki Şahintepe Mahallesi’nde Kanal İstanbul ve Yenişehir projeleri kapsamında dönüşüm çalışmaları sürdü. Yurttaşın taşınmazları yerine kilometrelerce uzaklıkta başka taşınmazlar teklif edildi.
GÜNGÖREN: Kurum, riskli denilerek yıkılan Tozkoparan’ı İBB adaylığında örnek gösterip “Eylemler yaptılar şimdi mutlular” dedi. Ancak bambaşka tabloya sahip olan alandan molozlar kaldırılmadı.
BEYOĞLU: Fetihtepe Mahallesi’ndeki proje, Belediye’nin AKP’de olduğu dönemde başlatıldı. Mahallelinin alandan çıkması için yıkım başlamadan; su ve doğalgazı kesildi.
KADIKÖY: 2005’ten beri devam eden Fikirtepe’deki kentsel dönüşüm süreci yıllardır çıkmazda. Çevre Şehircilik ve İkilm Değişikliği Bakanlığı, 2023‘te konutların teslim edileceğini duyurdu. Aradan geçen 4 yılın ardından Fikirtepe’deki sorunlara çözüm bulunmadı.
ÇEKMEKÖY: Kışlaların şehir dışına taşınmasıyla birlikte “yeşil alan” kalacağı açıklanan askeri araziler imara açıldı. Çekmeköy Kışlası talan edildi. Beykoz, Maltepe’de de ormanlık alanlar ranta açıldı.
ÜSKÜDAR: Kirazlıtepe Mahallesi’ndeki “kentsel dönüşüm” sürecindeki sorunlar bitmedi. Yurttaşlar aylarca kira yardımı dahi alamadı.
KANAL İSTANBUL’UN HİÇBİR YARARI YOK
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “İnadına yapacağız” dediği Kanal İstanbul projesine uzmanlar karşı çıksa da iktidar durmuyor. Aralık ayında projeye ilişkin alınan kararlar, hukuka aykırı bulunarak iptal edildi. Mahkemedeki tespitler kamu yararı ilkesine uygun olmadığını ortaya koydu.
ŞİŞLİ: Kaptanpaşa Mahallesi’nde bulunan arsa, “rezerv alan” ilan edildi. Alanda iki bloklu yapı ve AVM yapılmasına karar verildi. Mahalleli, planlara itiraz etti. İnşaat mühürlendi.
ÇEKMEKÖY: Kışlaların şehir dışına taşınmasıyla birlikte “yeşil alan” kalacağı açıklanan askeri araziler imara açıldı. Çekmeköy Kışlası talan edildi. Beykoz, Maltepe’de de ormanlık alanlar ranta açıldı.
TUZLA-MALTEPE: 2018’de inşaatlara başlanacağı ve 2 senede teslim edileceği sözü verilen 5 bin 750 konut hâlâ ortada yok. Maliyetler 2018’e göre 10’larca kat arttı.
MAĞDURİYETTEN ZENGİNLİK YARATTI
Maraş merkezli depremlerin üzerinden neredeyse 2 sene geçti. Bölgedeki en büyük sorun ise barınma. Erdoğan “650 bin konutu 1 yıl içinde teslim edeceğiz” sözünü tutmadı. İktidar, yeni rant projesinin hazırlığına girdi. Milyarlarca liralık konut ihaleleri için iktidara yakınlığıyla bilinen müteahhitler ile masaya oturuldu. Kentsel Dönüşüm Yasası kapsamında yapılan değişikliklerle mahalleleri rezerv alan kapsamında göstererek çökmeye çalışıldı. Kurum, mağduriyet yaratmayacakları sözünü verse de durum öyle olmadı. Bazı mahallelerde evlerine tebligat asılarak boşaltmaları istenen afetzedelerin elektrik sayaçları sökülmeye başlandı. TOKİ kuralarından ev çıkan yurttaşlara evleri istememesi halinde belirsizliklerle dolu feragatname imzalatılmak istendi. Bunlara karşı yurttaşlar eylemler yaptığında polis müdahale etti.
HAK GASPI SÖZ KONUSU
Depremzedelerin avukatı Sevim Küçük bölgedeki durumu şöyle özetledi:
“Devletten beklenen kentlerin sahipleriyle bir arada bu süreci yönetmesi. Yurttaşın kendi sokakları ve kendi mülkleri söz konusuyken ne yazık ki; iktidar, Çevre Bakanlığı danışmadı bile. Bölgede beton santralları, taşocakları yapıldı. Sözü verilen konutlar da yapılmadı. Ayrıca kuralar çekilse de evlere çıkamıyorlar. Yurttaşlar konteynerde kalıyor. Konteyner kentler artık kalıcı bir hale döndü. Bir hak ihlali söz konusu. Bu durumun bir an önce düzeltilmesini bekliyoruz. Bir yandan da az hasarlı ya da hasarsız binalarla ilgili mücadelemiz sürüyor. Bu binaların yıkılması için idare her türlü işlemi yapıyor. Rezerv alanda az hasarlı ya da hasarsız binalar varsa bu binaları riskli yapı olarak göstermeye çalışıyorlar.”
10 KONUTTAN SADECE 2’Sİ VAR
AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın depremin ardından bir yıl içinde bitirme sözü verdiği deprem konutlarının sadece yüzde 17’si yapıldı. Depremzedeler için vaat edilen 319 bin konuttan sadece 53 bin 658’inin tamamlanabildiği ortaya çıktı.
YANMAYANI DA YOK ETTİLER
Ormanlık alanlar yandı. Peş peşe yaşanan yangınlara yetkili merciiler zamanında müdahale edemedi. Kül olan alanlar iktidar eliyle yok edildi. Bursa, Elazığ, Eskişehir, Kocaeli, Konya, Manisa, Muğla, Sinop, Tokat, Zonguldak, Amasya, Kütahya, Manisa, Niğde, Mersin, İstanbul ve Samsun’daki bazı alanlar orman sınırları dışına çıkarılarak iktidara yakın şirketlere peşkeş çekildi.
