• Anasayfa
  • Gündem
    • Politika
    • Yaşam
    • Türkiye
    • Dünya
  • Emek
  • Kadın
  • Ekonomi
  • Eğitim
  • Ekoloji
  • Sağlık
  • Bilim & Teknoloji
  • Yazarlar
  • Arka Sayfa
    • Fikir & Yazı
    • Belgesel & Film
    • Eylem & Etkinlik
    • Fotoğraf & Karikatür
    • Kitap & Dergi
    • Müzik & Video
Adil Medya
  • Ağustos 12, 2022
  • Hakkımızda
  • Yayın İlkeleri
  • Künye
Adil Medya
  • Anasayfa
  • Gündem
    • Politika
      Tüm hesaplar seçime odaklı

      Tüm hesaplar seçime odaklı

      Erdoğan’ın ‘kara kutusu’ ve gübre

      Erdoğan’ın ‘kara kutusu’ ve gübre

      Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Genel Başkanı Erçe: Eşit yurttaşlık hakkı istiyoruz

      Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Genel Başkanı Erçe: Eşit yurttaşlık hakkı istiyoruz

      Geçmiş yabancı bir ülke mi?

      Geçmiş yabancı bir ülke mi?

    • Yaşam
      Resimde ilk gördüğün adam gerçek karakterini anlatıyor

      Resimde ilk gördüğün adam gerçek karakterini anlatıyor

      Paran kadar sağlık anlayışı

      Paran kadar sağlık anlayışı

      İşsiz eczacılar ordusu yolda

      İşsiz eczacılar ordusu yolda

      Besin Tercihlerimizi, Yiyeceğe Aşinalığımıza Göre Yapıyoruz!

      Besin Tercihlerimizi, Yiyeceğe Aşinalığımıza Göre Yapıyoruz!

    • Türkiye
      Alevi konusunun iki yüzü

      Alevi konusunun iki yüzü

      Bir kimlik mücadelesi: AİHM kararlarına rağmen Türkiye'de Alevilik bir inanç olarak kabul görmüyor

      Bir kimlik mücadelesi: AİHM kararlarına rağmen Türkiye'de Alevilik bir inanç olarak kabul görmüyor

      Kent suçunun anatomisi

      Kent suçunun anatomisi

      Alevilikte kadının yeri: Makam Hüseyin’in makamıdır ama Hüseyin kimindir?

      Alevilikte kadının yeri: Makam Hüseyin’in makamıdır ama Hüseyin kimindir?

    • Dünya
      Hiroşima'dan 77 yıl sonra yine Pasifik!

      Hiroşima'dan 77 yıl sonra yine Pasifik!

      Kolera ve veba arasında seçim

      Kolera ve veba arasında seçim

      Soçi Erdoğan’ın ölüm saltosu mu?

      Soçi Erdoğan’ın ölüm saltosu mu?

      ABD’de Cumhuriyetçilerin karşı çıktığı kapsamlı tasarı Senato’dan geçti

      ABD’de Cumhuriyetçilerin karşı çıktığı kapsamlı tasarı Senato’dan geçti

  • Emek
  • Kadın
  • Ekonomi
  • Eğitim
  • Ekoloji
  • Sağlık
  • Bilim & Teknoloji
  • Yazarlar
  • Arka Sayfa
    • Fikir & Yazı
      Alevi konusunun iki yüzü

      Alevi konusunun iki yüzü

      Bir kimlik mücadelesi: AİHM kararlarına rağmen Türkiye'de Alevilik bir inanç olarak kabul görmüyor

      Bir kimlik mücadelesi: AİHM kararlarına rağmen Türkiye'de Alevilik bir inanç olarak kabul görmüyor

      Erdoğan’ın ‘kara kutusu’ ve gübre

      Erdoğan’ın ‘kara kutusu’ ve gübre

      Alevilikte kadının yeri: Makam Hüseyin’in makamıdır ama Hüseyin kimindir?

      Alevilikte kadının yeri: Makam Hüseyin’in makamıdır ama Hüseyin kimindir?

    • Belgesel & Film
      Kapitalizmin Yeni Silahı: Prekaryaya Dönüştürülen Göçmen Emeği

      Kapitalizmin Yeni Silahı: Prekaryaya Dönüştürülen Göçmen Emeği

      Toplumsal gerçekçi romanın usta kalemi Orhan Kemal

      Toplumsal gerçekçi romanın usta kalemi Orhan Kemal

      ''Gelincik'' Elini kirletmekten çekinmeyen bir polisin hikâyesi

      ''Gelincik'' Elini kirletmekten çekinmeyen bir polisin hikâyesi

      “Leyla ile Mecnun” ekranlara geri dönüyor

      “Leyla ile Mecnun” ekranlara geri dönüyor

    • Eylem & Etkinlik
      Konseri yasaklanan tüm şarkıcılar Munzur Kültür ve Doğa Festivali'ne davet edildi

      Konseri yasaklanan tüm şarkıcılar Munzur Kültür ve Doğa Festivali'ne davet edildi

      Ataol Behramoğlu: İsyanım yaşam düşmanlığına

      Ataol Behramoğlu: İsyanım yaşam düşmanlığına

      Antikapitalist Müslümanlar 1 Mayıs yürüyüşleri (2012-2019)

      Antikapitalist Müslümanlar 1 Mayıs yürüyüşleri (2012-2019)

      İl il 8 Mart eylem ve etkinlikleri

      İl il 8 Mart eylem ve etkinlikleri

    • Fotoğraf & Karikatür
      Uykusuz'dan 'Barınamayanlar' kapağı: Metroya yakın bankı kapmışsın

      Uykusuz'dan 'Barınamayanlar' kapağı: Metroya yakın bankı kapmışsın

      Uygarlaşamayacak Olan Bir Acemi ''Bubi (David Hoyan)''

      Uygarlaşamayacak Olan Bir Acemi ''Bubi (David Hoyan)''

      Nail Payza Ölümünün 25. Yılında baskı resimleri ile Galeri Selvin Nişantaşı’nda

      Nail Payza Ölümünün 25. Yılında baskı resimleri ile Galeri Selvin Nişantaşı’nda

      ABD’nin BM Daimi Temsilcisinden Filistin ve İsrail’e görüşmeleri başlatma çağrısı

      ABD’nin BM Daimi Temsilcisinden Filistin ve İsrail’e görüşmeleri başlatma çağrısı

    • Kitap & Dergi
      Saklı ve görünen lezzetler

      Saklı ve görünen lezzetler

      Bana siyasi iklimi söyle sana dolandırıcılık icat edeyim

      Bana siyasi iklimi söyle sana dolandırıcılık icat edeyim

      Koralı Okuyucusuyla Buluştu

      Koralı Okuyucusuyla Buluştu

      İlkokul öğretmeninden Tayyip'e son ders...

      İlkokul öğretmeninden Tayyip'e son ders...

    • Müzik & Video
      4 gün sürecek 'Kuzey Fest'in programı belli oldu

      4 gün sürecek 'Kuzey Fest'in programı belli oldu

      Efendiler Bunun Neresi Yalan

      Efendiler Bunun Neresi Yalan

      Gökberk Uğurlu: “Düne takılı kalmak, önümüzü görmemizi engelliyor.”

      Gökberk Uğurlu: “Düne takılı kalmak, önümüzü görmemizi engelliyor.”

      Grup Yorum üyeleri için dayanışma konseri

      Grup Yorum üyeleri için dayanışma konseri

Kahramanlar ve Azizler: Modern Felsefe

Kahramanlar ve Azizler: Modern Felsefe

Aralık 9, 2021 Kitap & Dergi 0 yorum

Facebook Twitter Google+ LinkedIn Pinterest

Alfred William Benn düşün insanlarının felsefelerini değerlendirirken din, siyaset, ekonomi vb. unsurları es geçmemiş. Öte yandan filozofların hem hayatlarını hem karakter özelliklerini hesaba katmış.

Metin Yetkin

Metin Yetkin

Alfred William Benn’in, ‘Modern Felsefe’ adlı kitabı kolektif çeviriyle Fol Kitap tarafından yayımlandı. Küçük hacimli bir felsefe tarihi niteliğinde olan kitap, Felsefi Rönesans’tan on dokuzuncu yüzyıl hümanistlerine giden bir çizgide felsefenin izleğini karşılaştırmalı olarak ele alırken filozofların eleştirildiği noktaları da irdelemekte.

1843 yılında İrlanda’da doğan Alfred William Ben, 1865 yılında Londra Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra İngiltere’den ayrılarak hayatının çoğunu İsviçre ve İtalya’da geçirdi. Eski Yunan felsefesi ve modern felsefenin tekamülü başta olmak üzere felsefe tarihi alanında çalışan Benn çeşitli dergilerde eleştiri ve inceleme yazıları kaleme aldı. Yazarın 1915 yılındaki vefatından birkaç sene önce yayımlanan kitabı ‘Modern Felsefe’; Mehmet Çağrı Kartal, Dersu Alyanak, Secdegül Erdim, Turhan Yalçın ve Zeynep Hayal Erdoğan’ın kolektif çevirisiyle Fol Kitap etiketiyle raflarda yerini aldı. Kitap “Felsefi Rönesans, Metafizikçiler, Bilgi Kuramcılar, Alman İdealistleri ve Ondokuzuncu Yüzyıl Hümanistleri” başlıklarını taşıyan beş bölümden oluşmakta. Bölümlerin neredeyse hepsi ilgili düşün mektebinin öne çıkan filozoflarının fikriyatına ait makalelerden oluşuyor. Bu bağlamda, Felsefi Rönesans; Giordano Bruno, Francis Bacon, Thomas Hobbes; Metafizikçiler; Descartes, Malebranche, Spinoza, Leibniz; Bilgi Kuramcılar; Locke, Berkeley, Hume, Kant; Alman İdealistleri; Fichte, Schelling, Hegel, Schopenhauer, Herbart ve Ondokuzuncu Yüzyıl Hümanistleri; Fransız Eklektikleri, Hamilton ve Koşullu Olanın Felsefesi, Auguste Comte, J.S. Mill, Herbert Spencer, İngiliz Hegelciler, Alman Eklektikler, Son Gelişmeler başlıklarını taşıyan alt bölümlere sahip. İlk bölümden itibaren yazarın bazı dikkatlerinin altını çizmeli: İlkin, modern sıfatıyla andığımız filozofların başta Platon ve Aristoteles olmak üzere Yunan felsefesiyle ilişkisini tüm çıplaklığıyla gözler önüne sermesi. İkincisi ise, filozofları birbirleriyle karşılaştırarak bütüncül bir bakış açısına sahip olması. Son olarak da filozofların çelişkilerini, gözlerinden kaçan yahut görmezden geldikleri noktaları şahsi özelliklerini es geçmeden eleştirel izlekte irdelemesi. Bu sayede, birbirini tamamlayan makaleler küçük hacimli bir tarih sayılabilir.

Modern Felsefe, Alfred William Benn, çeviri:
Mehmet Çağrı Kartal, Dersu Alyanak, Secdegül Erdim,
Turhan Yalçın, Zeynep Hayal Erdoğan, 160 syf., Fol Kitap, 2021. 

İlk bölüm olan Felsefi Rönesans’ı, Platon’un ve Aristoteles’in fikirlerinin nasıl evirildiğini açıkladıktan, Yunan felsefesinin Avrupa’ya İspanya’yı fetheden Müslümanlar tarafından getirildiğinden, bu eserlerin Arapçadan tercüme edilerek öğrenildiğinden, Dominikenlerle Fransiskenlerin çatışmalarının felsefeye nasıl sirayet ettiğinden ve daha birçok noktaya temas ettikten sonra Ortaçağ fikriyatına en büyük darbenin Kopernik’in gökbiliminden geldiğini vurguluyor Benn. Bu bağlamda öncelikle Kopernik kuramından ilk sonuç çıkaran olarak gördüğü, “modern gökbilimini muştulayan bir tutumla, yıldızların uzayın sonsuzluğunda farklı mesafelerde [ve düzensiz] dağıldıklarını, bu yıldızların birer güneş olduğunu ve bu güneşlerin yörüngelerinde, üzerinde yaşam barındıran başka gezegenlerin bulunduğunu” ileri süren Giordano Bruno’yu ele almış. Yazarın tabiriyle “felsefi Rönesansın bayraktarı” olan Bruno aynı zamanda birci ve çokçu eğilimlerin de başını çekmekte. Ardından gelen Bacon’ın ise matematik ve fizik konusunda zayıf olduğunun altını çizerek onun özgün yanının kullandığı yöntem olduğunu ortaya koyuyor Benn. Bu bölümde yazar, Bacon’ın “Yeni Atlantis” ütopyasının H.G. Wells’i ve Jules Verne’i öncelediğini söylese de onun eserinin “modern bilimin ve modern mekanik icatların gerçek habercisi” olmadığını çünkü Bacon’ın fikirlerinin “Ortaçağda ya da her çağda karşımıza çıkan büyülü nesnelerden” farksız olmadığını ekliyor. Bölümün son filozofu olan Thomas Hobbes’un ise insan doğasını “karmaşanın ve herkesin birbirine düşman olduğu bir ortam” olarak görmesiyle demokrasiye cephe alması ve “bireylerin egemenlik haklarını bir tek adama devretmesini” savunması irdelenir. Hobbes’un ideal devleti olan Roma İmparatorluğu’nun “bile tebaasını ne iç karışıklıklara ne de dış güçlerin işgallerine” koruyabildiğinin altını çizen Benn, filozofun toplum sözleşmesinin temelini attığını ve “herhangi bir ateistin çelişkiye düşmeden benimseyebileceği titizlikle düşünmüş, tepeden tırnağa materyalist bir sistem” kurduğunu örneklerle açıklar.

Sonraki bölüm olan Metafizikçiler ise Descartes ile başlar. Yazarın ifadesiyle “hakikati faydasından ötürü kovalayan Bacon ile Hobbes’un aksine Descartes hakikati, hakikat uğruna” arayan bir düşünürdür. Ana hatlarıyla Descartes felsefesi açıklandıktan sonra Descartes’ın kusursuz varlık -yani Tanrı- ideası eleştirilir. Bu ideanın insan zihnine Tanrı tarafından yerleştirildiğini savunan Descartes’a yöneltilen temel eleştiri kusursuz varlığın kusursuz varlıklar yaratması gerekiyorken insanların kusurlu varlıklar olmasıdır. Descartes, bu açığı kapatmak için insan kusurlarının hiçlikten geldiğini öne sürdüğü sürece de Tanrı’nın gereksiz bir varsayıma dönüştüğü ortaya konur. Yine bu doğrultuda “modern psikolojiyi önceden haber vermesi itibariyle” çarpıcı olan Descartes öğretisi insan günahlarını irade özgürlüğüyle açıkladığı için Tanrı’yı aklamakla itham edilir. Sonraki filozof ise “Descartesçılığın teoloji tarafından tamamen hazmedilmesini sağlayan düşünür” olan Nicolas Malebranche’tır. Malebranche’tan sonra gelen Spinoza ise Descartes ile karşılaştırılır:

“Spinoza, Tanrı’yı sınırsız uzaya yayılan evrenin en yüce birleştirici ilkesi olarak görüyordu. Oysa Descartes Tanrı’yı, yer kaplayan bir tözden ziyade düşünen bir töz olarak tasarlamıştı.”

Tanrı’yı bilmek ve sevmek üzerinden tanımladığından ötürü Hıristiyan teolojisini çağrıştıran Spinoza’yı mistik olarak görmenin yanlış olacağını savunan Benn, filozofun “doğanın ve aklın sınırlarının ötesine geçen bir deneyim” vaat etmediğini vurgular. Kısaca, Spinoza felsefesinde ahiret inancına yer yoktur. Spinoza’ya göre felsefenin “temel sorusunun bir etik sorusu” olduğunu ifade ettikten sonra Spinoza’nın çıkış noktasının “hâlihazırda bildiğimiz bir şeyi başka terimlerle ifade etmekten ibaret” görür. Bölümün son filozofu ise Leibniz’dır…

Kitabın alt başlıklarını teşkil eden bütün isimlere değinmek bu yazının boyutunu aşsa da kitabı neden bir tür tarih olarak görmek gerektiği merak konusu olabilir. Şöyle ki Alfred William Benn düşün insanlarının felsefelerini değerlendirirken din, siyaset, ekonomi gibi unsurları es geçmemiş. Öte yandan filozofların hem hayatlarını hem de karakter özelliklerini hesaba katmış. Böylelikle, “Modern Felsefe”nin akla ilk gelen anlamıyla klasik bir tarih olmasa da karşılaştırmalı bir felsefe tarihi olarak kabul edilmesi gerektiği kanaatindeyim. Ancak kitabın en vurucu noktası yazarın yer yer iğneleyici olan tespitleri olsa gerek. Yine bu doğrultuda bu yazıyı yazarın veciz bir yorumuyla bitirmek yerinde olsa gerek:

“Felsefe tarihinde karşımıza çıkan soylu kişilikleri kahramanlar ve azizler diye ikiye ayırabiliriz. Modern zamanların kahramanları Giordano Bruno, Fichte, hatta bir ölçüde Comte’tu; azizleriyse Spinoza, Berkeley ve Kant’tı.”

  • Kaynak Duvar

Yorum Bırak Cancel reply

İlgili Haberler

Saklı ve görünen lezzetler Fikir & Yazı
Mayıs 8, 2022

Saklı ve görünen lezzetler

Bana siyasi iklimi söyle sana dolandırıcılık icat edeyim Fikir & Yazı
Mayıs 7, 2022

Bana siyasi iklimi söyle sana dolandırıcılık icat edeyim

Koralı Okuyucusuyla Buluştu Kitap & Dergi
Şubat 28, 2022

Koralı Okuyucusuyla Buluştu

Zaman Akışı

Ağu 11 11:24
Sağlık

Vejetaryen ve Vegan Beslenenler de Şeker Tüketimine Dikkat Etmeli!

Ağu 11 11:14
Sağlık

Proteinlerin Şekilsel Benzerliği Nasıl Tespit Edilir?

Ağu 11 11:05
Yaşam

Resimde ilk gördüğün adam gerçek karakterini anlatıyor

Ağu 11 11:01
Bilim & Teknoloji

Yapay zeka uzayda bazı ‘anormallikler’ tespit etti

Ağu 11 10:25
Ekonomi

TÜİK açıkladı: İçme sütü ve peynir üretiminde düşüş

Ağu 11 09:57
Kültür & Sanat

Cansız bedenler üzerinden göğe yükselen bir anıtın tarihi: Özgürlük Heykeli

Ağu 11 09:53
Türkiye

Alevi konusunun iki yüzü

Ağu 11 09:50
Türkiye

Bir kimlik mücadelesi: AİHM kararlarına rağmen Türkiye’de Alevilik bir inanç olarak kabul görmüyor

Ağu 11 09:25
Türkiye

Kent suçunun anatomisi

Ağu 11 09:23
Politika

Tüm hesaplar seçime odaklı

Ağu 11 09:22
Yaşam

Paran kadar sağlık anlayışı

Ağu 11 09:20
Politika

Erdoğan’ın ‘kara kutusu’ ve gübre

Ağu 11 09:18
Yaşam

İşsiz eczacılar ordusu yolda

Ağu 10 11:35
Yaşam

Besin Tercihlerimizi, Yiyeceğe Aşinalığımıza Göre Yapıyoruz!

Ağu 10 11:23
Yaşam

Hayatta Kalma Yanılgısı: Göremediklerimiz, Bize Neler Anlatıyor?

Ağu 10 10:15
Ekonomi

İşsizlik rakamları açıklandı

Ağu 10 09:53
Türkiye

Alevilikte kadının yeri: Makam Hüseyin’in makamıdır ama Hüseyin kimindir?

Ağu 10 09:42
Emek

TÜİK’e göre geniş tanımlı işsizlik yüzde 20,4 oldu

Ağu 10 09:40
Politika

Pir Sultan Abdal Kültür Derneği Genel Başkanı Erçe: Eşit yurttaşlık hakkı istiyoruz

Ağu 9 13:29
Bilim & Teknoloji

Epigenetik Değişimler, Savunma Sistemini Nasıl Etkiler?

Ağu 9 12:54
Sosyoloji

Neden Kapitalizm dahilinde iklim krizi, ekolojik yıkım ve sosyal kötülükler derinleşmeye devam eder?

Ağu 9 10:58
Türkiye

23 maddelik Kürtçe raporu: Türkiye neden fabrika ayarlarına döndü?

Ağu 9 10:41
Fikir & Yazı

Hiroşima’dan 77 yıl sonra yine Pasifik!

Ağu 9 10:34
Türkiye

Gümrük birliği hala devam ediyor mu?

Ağu 9 10:20
Dünya

Kolera ve veba arasında seçim

Ağu 9 10:17
Ekonomi

81 ilin borç haritası çıkarıldı: Konya kart batağında, Hakkari bankaların takibinde

Ağu 9 10:15
Türkiye

1655 cinsel istismar vakasından 288’i ensest

Ağu 9 10:14
Dünya

Soçi Erdoğan’ın ölüm saltosu mu?

Ağu 9 10:11
Ekonomi

İcradan satılık ülke yarattılar: İpoteksiz toprak yok

Ağu 9 10:10
Türkiye

Elektrik sayaçları bile karaborsada

  • Fikir & Yazı
  • Eylem & Etkinlik
  • Fotoğraf & Karikatür
  • Kitap & Dergi
  • Belgesel & Film
  • Müzik & Video
  • Yukarı Dön