CHP’li belediyelere yönelik baskıyı artıran iktidar, 2024 ve 2025 yıllarındaki uygulamaları ile belediyelerin mali yükünü katlayarak artırırken yetkilerini de kısıtladı. Yerel seçimlerin ardından belediyelerin bütçe kesintilerini artıran, mali yükünü katlayan ve yetki gaspı olarak yorumlanan yasal düzenlemeler art arda hayata geçirildi.
Mustafa Bildircin
31 Mart 2019 seçimlerinde 11 büyükşehir, 21 il belediyesini kazanan CHP, belediye sayısını 31 Mart 2024 tarihindeki seçimlerde ise büyükşehirlerde 14’e, il belediyelerinde ise 35’e çıkarttı. 31 Mart 2024 Yerel Seçimleri’nden yüzde 37,8 oy ile birinci parti olarak çıkan CHP, kazandığı belediyeler ile Türkiye nüfusunun yüzde 60’ını yönetme olanağını ele geçirdi.
Mart 2019’daki seçim başarısızlığı Mart 2024’te daha da derinleşen AKP ise CHP’li belediyelere yönelik cezalandırıcı politikaları devreye soktu. CHP’li belediyelere yönelik mali yaptırımları kayyum atamaları ve soruşturmalar izlerken muhalefet, “AKP, kendisine oy vermeyen seçmenleri cezalandırıyor” yorumunu yaptı.
CEZALANDIRICI UYGULAMALAR
Mart 2024’ten sonra hayata geçirilen yasal düzenlemeler ve uygulamalar da “AKP, muhalefet belediyelerin elini kolunu bağlayarak seçmenle bağını koparmak istiyor” yorumlarının haklılığını gözler önüne serdi. Mart 2024 itibarıyla belediyelere yönelik düzenlemelerden tamamına yakınından yetki gaspı çıktı. Düzenlemeler öte yandan, belediyelerin mali yükünü de katlayarak artırdı. BirGün, muhalefet belediyelerine yönelik kısıtlamalar içeren düzenlemelere mercek tuttu.
2024 yılında, “Katliam yasası” olarak nitelendirilen sokak hayvanlarıyla ilgili düzenleme, tüm tepkilere karşın TBMM’de AKP ve MHP oylarıyla yasalaştı. Sahipsiz sokak hayvanlarını ölüme götüren düzenlemeye, belediyelerin mali yükünü artıracak maddeler de yerleştirildi. Belediyelere, “Hayvan barınağı kurma” zorunluluğu getirilirken “Sahipsiz sokak hayvanlarını toplama” işi de büyük oranda belediyelerin sorumluluğuna bırakıldı.
Ekim 2025’te TBMM’ye sunulan torba yasada da belediyelerin mali yükünü artıracak düzenlemeler yer aldı. Elektrik dağıtım şirketlerine, “Caddelerin ve sokakların aydınlatılması” karşılığında ödenen genel aydınlatma giderlerinde belediyelere düşen payın yüzde 10’dan yüzde 30’a çıkarılması öngörüldü.
SGK BORÇLARI
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 9 Aralık 2024 tarihli kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamada, CHP’li belediyelerin SGK borçlarını gündeme getirdi. İktidar, SGK borçları üzerinden CHP’li belediyelere yüklenirken Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan da “Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan aldığı talimat ile” borçların tahsili için harekete geçti. Bazı CHP’li belediyelerin hesaplarına borçları nedeniyle haciz konuldu. SGK’ye, CHP’li belediyelerin büyük bölümü AKP dönemine ait borçlarını ödemesi yönünde baskı oluşturuldu.
Haziran 2025’te yasalaşan torba yasayla belediyelerin öğrencilere yönelik yurt açma ve özel yurtlara ruhsat verme yetkisine de el uzatıldı. Öğrenci yurtlarının yapı ve faaliyet ruhsatına yönelik izinler, yalnızca ilgili bakanlığın uhdesine verildi.
GELİRLERE TIRPAN
Belediyelere yönelik, “Yetki gaspı” olarak nitelendirilen uygulamalar, bunlarla da sınırlı kalmadı. Ekim 2025’te TBMM’ye sunulan torba kanunla büyükşehir belediyeleri bünyesindeki bağlı ortaklıklar, müessese ve iktisadi işletmeler nezdindeki vakıfların yönetiminin Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne devredilmesi planlandı. Vakıfların gelirlerinin ve vakıflara bağlı taşınmazların kiralarının Vakıflar Genel Müdürlüğü’nce toplanmasının önü açıldı.
AKP’nin, belediyelere yönelik tartışmalı diğer bazı uygulamaları ise şöyle sıralandı:
CHP’li belediyelerin İller Bankası’ndan kredi talepleri karşılanmadı. Belediyelerin onaya sunulan kredi başvuruları, uzu süreler boyunca bekletildi.
Selçuk Belediyesi’nin önemli gelir kalemlerinden olan Meryem Ana Evi otopark gelirlerini toplama yetkisi belediyeden alınarak Kültür ve Turizm Bakanlığı’na devredildi.
7554 sayılı Kanun.2la yani zeytin ve enerji torbasıyla belediyelerin kanun gereği onay vermediği veya yıkım kararı aldığı lisanslı elektrik santrallarının kaçak inşaatları için imar affı getirilmesine olanak sağlandı.
