68 Kuşağı’nın devrimci önderlerinden Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan’ın 6 Mayıs 1972’de idam edilmesinin üzerinden 53 yıl geçti. Üç Fidan’ın mücadelesi bugün kampüslerde ve meydanlarda yükseliyor.
Kayhan Ayhan
6’ncı Filo’yu denize döken; emperyalizme, faşizme, savaşa, açlığa, yoksulluğa karşı mücadele bayrağını ellerinden düşürmeyen Üç Fidan’ın mücadelesi bugün kampüslerden, meydanlara öğrencilerin omuzlarında yükseliyor. Öğrenciler emperyalizme ve hukuksuzluğa karşı köklerinin izinde ilerliyor.
19 Mart darbesinin ardından Beyazıt’da polis barikatını yıkan öğrenciler, tüm ülkede mücadele umudunun kıvılcımını ateşledi. Öğrencilerin yıktığı o barikat, memleketin dört bir köşesinde çok uzun zaman sonra başka bir umudu yarattı. Yıkılmaya ramak kalmış ancak çeşitli manevralarla, dışarıdan desteklerle ayakta kalmayı başarmış bir tek adamın karşısında; kendisini kurtarıcı bekleyen bir konumda bulan halka, siyasetin öznesi olabileceğini gösterdiler. Gençlerin bu süreçteki en büyük etkilerinden birisi de muhalefeti harekete geçmeye zorlamaları oldu. Rejimin kurulum ve gelişim süreçlerinde kritik hataları olan, bütün kurtuluşu sandık siyasetine odaklayan, rejime karşı kürsü konuşmalarından öteye gidemeyen muhalefet hattına sokağın yolunu açtılar.
Ülkenin dört bir köşesinde, 19 Mart darbe girişiminin ardından Saray rejimine karşı yükselen mücadelenin öncüsü olan gençlere yönelik baskılar arttı, tutuklamalarla susturulmak istendiler ancak üç fidanın peşinden giden gençler rejimin irade gaspına karşı yurttaşlık hakkını savundu ve yolsuzluğun, gericiliğin, yoksulluğun karşısında sorunların yaratıcısı bu rejimi göndermeyi önceledi. Tıpkı 68 kuşağındaki devrimci öğrenciler gibi.
68 kuşağından 78’lere 90’lardan Gezi’ye kadar ülkenin her bir köşe taşında izleri bulunan gençlik hareketlerinin unutturulmaya çalışıldığı, rejim tarafından marjinalize edildiği koşullarda gençler bir kez daha birlikte olmanın gücünü ortaya çıkardı.
Ülkenin bağımsızlığı ve özgürlük için mücadele eden Üç Fidan da onların mücadelesinde yaşıyor.
TUTUKLAMA, ÖLÜM…
Dünyada sol ve özgürlükçü hareketlerin hakim olduğu ‘68 dönemi’ Türkiye’de de geniş kitleleri etkisi altına aldı. 1969 yılında İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nin işgaline öncülük eden Gezmiş hakkında tutuklama kararı çıkartıldı, ancak Gezmiş yakalanmaktan kurtulmayı başararak Filistin’e gitti. 12 Mart 1971’de muhtıra ile gelen askeri darbe, öğrenci hareketini hedef tahtasına oturttu. THKO ve Mahir Çayan önderliğindeki THKP-C’nin pek çok üyesi tutuklandı veya öldürüldü. Deniz Gezmiş, Gemerek’te, Yusuf Aslan Şarkışla’da, Hüseyin İnan Kayseri’de yakalandı. Gezmiş, Aslan ve İnan, savcılığını Baki Tuğ’un üstlendiği, Tuğgeneral Ali Elverdi başkanlığındaki Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı 1 No’lu Askeri Mahkeme’de yargılanarak idama mahkûm edildi. Bu dönemde onları kurtarmak için yapılan girişimlerin çoğu sonuçsuz kaldı, hapisten kaçmayı başaran Mahir Çayan önderliğindeki bir grup NATO’ya ait radar istasyonunda çalışan iki İngiliz ve bir Kanadalı teknisyeni kaçırarak Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan’ın serbest kalması istemiyle eylem başlattılar, ancak Kızıldere’de kuşatıldıkları evde katledildiler.
Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan hakkında verilen idam cezaları TBMM’de 24 Nisan 1972’de yapılan oylamada 48’e karşılık 273 kabul oyuyla kesinleşti. İdam kararları, TBMM Genel Kurulu’nda Süleyman Demirel liderliğindeki Adalet Partisi grubunca, 27 Mayıs 1960 darbesinden sonra idam edilen Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan’a karşılık olmak üzere “üç – üç” diye tempo tutularak onaylandı. CHP kanadında ise İsmet İnönü ve Bülent Ecevit ile arkadaşları “siyasi suçlarda idam cezasına karşı çıkarak” ret oyu kullandılar.
Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan ve Hüseyin İnan, 6 Mayıs 1972’de, bugün müze olan Ankara Ulucanlar Cezaevi’nde sabaha karşı asılarak idam edildiler. İdam edildiklerinde Gezmiş ve Aslan 25, İnan ise 23 yaşındaydı.
∗∗∗
DOLMABAHÇE’DE ANILACAKLAR
Üç Fidan bugün 6. Filoyu denize döktükleri Dolmabahçe’de anılacak.
SOL Genç, Devrimci İşçi Partisi Gençliği, EHP Gençliği, Marksist Fikir Topluluğu ve TKH Gençliği “Denizlerin Yolunda Emperyalizmin Karşısında!” sloganıyla saat 16.00’da Taksim AKM önünde buluşup Dolmabahçe’ye yürüyecek.
Emek Gençliği ise ‘‘Emperyalizme, savaşa, faşizme geçit yok!’’ sloganıyla saat 6’da, Taksim AKM önünde buluşarak Dolmabahçe’ye koşacak.
