ALBA’nın (Bizim Amerika Halkları için Bolivarcı İttifak) 9. zirvesinin gerçekleştirildiği Nisan ayında Venezuela; Bolivya, Brezilya, Arjantin, Nikaragua ve Uruguay ile bir dizi ikili anlaşmaya imza attı. Söz konusu anlaşmalar enerji ve gıda alanlarına odaklanıyor.
18-19 Nisan 2010 tarihlerinde gerçekleştirilen ALBA zirvesinin “Yeni Bağımsızlığın Güçlendirilmesi için Karakas Manifestosu” başlığını taşıyan zirve sonuç bildirgesinde sosyalizmin inşası için egemenlik ve entegrasyonun güçlendirilmesi gerektiğinin altı çizilmiş ve zirve sırasında ABD emperyalizminin ALBA ülkelerine yönelik artan tehdidi ile bölge ülkelerinin bağımsızlığını güçlendirme ihtiyacı dile getirilmişti. Bu bağlamda bölgede toplumsal adaleti, insan haklarını ve iktisadi bağımsızlığı sağlama mücadelesi için sağlık, eğitim ve yoksullukla mücadele programları sayesinde bölge ülkeleri arasında işbirliğini güçlendirmenin ve Sucre aracılığıyla adil ticareti teşvik etmenin önemi vurgulanmıştı. Venezuela, ALBA zirvesinin gündemi ile uyumlu biçimde Nisan ayında bölge ülkeleri ile pek çok ikili anlaşmaya imza attı.
29 Nisan’da Bolivya Devlet Başkanı Evo Morales’in Venezuela ziyareti sırasında doğal gaz arama, petrol çıkarma ve işleme ve başta patates ve mısır olmak üzere gıda üretimi alanlarında çalışacak altı adet ortak girişimin kurulmasını sağlayacak anlaşmalar imzalandı. Venezuela devletine ait petrol şirketi PDVSA, 2007 yılında imzalanmış olan bir enerji anlaşması kapsamında Bolivya’da doğal gaz ve petrol aramaya zaten başlamıştı ve halihazırda Bolivya’ya günde 300.000 varil petrol ihraç etmekteydi. 29 Nisan’da ayrıca Venezuela’nın Bolivya’ya soya yağı karşılığında asfalt ihraç etmesi ve Bolivya’da zirai gübre olarak kullanılan ürenin imal edileceği bir petrokimya tesisi kurması karara bağlandı.
Morales’in Venezuela ziyareti, iki ülkenin, ikili ilişkileri güçlendirmek ve ABD’den ve Latin Amerika’nın zengin sınıfları içindeki ABD müttefiklerinden gelecek saldırılara karşı hükümetlerinin imza attığı sosyalist girişimleri korumak amacıyla yılda üç kez bir araya gelme kararının bir parçasıydı. Chavez bölgesel entegrasyonu güçlendirmek amacıyla üç ya da dört ayda bir Arjantin, Brezilya, Küba, Ekvador ve Nikaragua’nın devlet başkanları ile de bir araya geliyor.
Evo Morales’in Venezuela ziyaretinden bir gün önce, 28 Nisan’da, Chavez, Brezilya Devlet Başkanı Lula ile buluşmak üzere başkent Brasilia’daydı. Chavez’in yaklaşan Brezilya seçimleri için kalbinin adaylardan Dilma Rousseff’te olduğunu dile getirdiği Brezilya ziyareti sırasında enerji, iskân, tarım, kültür ve turizm alanlarında iki ülke arasında 20’yi aşkın anlaşma imzalandı. Brezilya-Venezuela ilişkilerinin önemine değinen Lula da “aynı dilleri konuşmuyor olsak da halklarımız hepimizin Güney Amerikalı olduğunu biliyor,” dedi.
Enerji alanında, PDVSA’nın, Brezilyalı petrokimya şirketi Braskem’e benzin tedarikini ayda 750.000 varile ulaşacak şekilde arttırması kararlaştırıldı. Ayrıca, PDVSA ve Braskem’in de içinde bulunduğu enerji alanında faaliyet gösteren Venezuelalı ve Brezilyalı şirketler arasında imzalanan anlaşma ile Venezuela’nın Paraguaná Rafineri Kompleksi içerisine polipropilen tesisi kuracak ortak bir girişim oluşturulması karara bağlandı. Ülkelerindeki elektrik talebine yanıt vermekte zorlanan ve elektrik üretimlerini çeşitlendirme arayışı içindeki iki lider, elektrik enerjisi alanında işbirliği yapmak üzere bir protokol imzaladılar. Bu protokolün elektrik üretimi alanında iki ülke arasında bilgi alışverişini teşvik edeceği umuluyor.
Ayrıca Lula Brezilya’nın Pernambuco eyaletinde kurulacak Abreu e Lima petrol rafinerisi sayesinde Brezilya’nın Venezuela’dan ham petrol ithal edebileceğini dile getirdi ki bu gelişme iki ülke arasındaki ticaretin eşitsiz görüntüsüne denge getirebilir. 2009 yılında Venezuela ile Brezilya arasında gerçekleşen ticaret 4,2 milyar Amerikan Doları tutarındaydı ve bunun 3,6 milyarı Brezilya’nın Venezuela’ya yaptığı ihracattan geldi.
Yapılan bir diğer anlaşma kapsamında, Brezilya Ulusal İktisat ve Toplumsal Kalkınma Bankası’nın (BNDES) sağlayacağı finansmanla Brezilya Venezuela’da gemi inşa fabrikası kuracak. Venezuela Bayındırlık ve İskân Bakanlığı ile Brezilya şirketi Norberto Odebrecht arasında imzalanan bir anlaşma, Venezuela’nın yoksul barriolarında sosyal konutların inşa edilmesini öngörüyor. Finans alanında imzalanan bir anlaşma kapsamında da Brezilya bankası Caixa Econômica Federal, Venezuela’nın en yoksul kesimlerinin banka erişimini arttırmak üzere Venezuela Bankası’na teknik destek sağlayacak. Tarım alanında, Venezuela Tarım Bakanlığı ile Brezilya Tarımsal Araştırma Kuruluşu (EMBRAPA) arasında halihazırda yürürlükte bulunan hububat, tohum, sığır ve tavuk üretimine ilişkin anlaşmanın iki yıl uzatılması karara bağlandı. Ayrıca Brezilyalı küçük üreticilerden gelen ürünlerin Venezuela’da doğrudan satılması ve dağıtılması konusunun değerlendirilmesi kararlaştırıldı. İki lider yoksulluk ve toplumsal eşitsizliğin kökünü kurutmak amacıyla ortak programlar geliştirecek Brezilya-Venezuela Sosyal Kabinesini de kurdu.
Chavez ALBA zirvesinin hemen sonrasında, 20 Nisan’da, Arjantin Devlet Başkanı Christina Fernandez ile de 25 adet işbirliği anlaşması imzaladı. Fernandez Venezuela ile aralarındaki ilişkinin hamilik ilişkisi olmadığını, adil bir işbirliği ilişkisi yarattıklarını ve bunun Güney Amerika’da kurulmakta olan yeni düzenin işareti olduğunu dile getirdi.
İmzalanan anlaşmalar çerçevesinde PDVSA ile Arjantinli enerji şirketleri ortak girişimler kuracak. Venezuela’da yeni enerji santrallerinin kurulması ve mevcut hidroelektrik santrallerin iyileştirilmesine yönelik tasarım ve uygulamalar konusunda işbirliği yapılması da kararlaştırıldı. Arjantin’in Venezuela’nın donanmasına mevcut limanları yenileme ve yeni limanlar kurma konusunda destek sağladığı Kapsamlı İşbirliği Anlaşması yenilendi ve nehir taşımacılığına yönelik gemi inşası için Fluvialba adlı ortak bir şirketin kurulması konusunda anlaşma sağlandı. Tarım alanında da Venezuela’nın Portuguesa ve Sucre eyaletlerinde yem ve gıda işleme tesislerinin kurulması anlaşmaya bağlandı. Gıda ihtiyacının % 70’ini ithalatla karşılayan Sucre eyaletinin gıda üretimini arttırması özellikle önemli.
ALBA zirvesi öncesinde de Chavez Nikaragua ve Uruguay Devlet Başkanları ile biraraya gelmişti. Chavez’in 14 Nisan’da Nikaragua’nın başkenti Managua’ya yaptığı ziyaret sırasında ana gündem maddelerinden birisi 2,5 milyar Amerikan Doları tutarındaki ortak bir girişim ile batı Nikaragua’da kurulacak olan petrol rafinerisi idi. 2015 itibariyle günde 100.000 ve 2019 itibariyle günde 150.000 varil petrol üretmesi hedeflenen rafineri sayesinde Nikaragua’nın şu anda ithal etmek zorunda olduğu petrol türevi ürünleri ihraç etme noktasına geleceği düşünülüyor. Venezuela Nikaragua’ya hali hazırda uzun vadeli ve düşük faizli kredilerle petrol sağlıyor. 14 Nisan’da Nikaragua Temel Gıdalar Şirketi ile Venezuela Gıda Bakanlığı arasında gıda güvenliğini hedefleyen bir işbirliği anlaşması da imzalandı. İki ülke kamu sağlığı alanında daha ileri işbirliği kurmanın yollarını da tartıştı.
Chavez’in ziyareti sırasında Ortega, “Yalnız ilerleyemeyiz. Birleşmeliyiz. Emperyalizmin direncine rağmen Latin Amerika entegrasyonunda çok yol kat ettik,” yorumunda bulunurken, Chavez “Bu halklarımızı birleştirmekle ilgili, toplumsal birlik, siyasi birlik, tam birlikle ilgili. Kendimizi sonsuza dek özgürleştirmenin yolu buradan geçiyor. Sosyalizm yolunda ancak birleşirsek özgürleşebileceğiz,” dedi.
Uruguay Devlet Başkanı Mujica’nın 7 Nisan’da Caracas’a gerçekleştirdiği ziyaret sırasında da iki ülke arasında hali hazırda var olan ve Venezuela petrolü ile Uruguay’ın temel tarımsal ürünlerinin değiş tokuşunu içeren anlaşmaların yenilenmesi kararlaştırıldı. İlk kez 2005 yılında imzalanan Caracas Enerji İşbirliği Anlaşması çerçevesinde artık Uruguay Venezuela’dan günde 40.000 varili aşkın petrol alacak. Alınan petrolün bedelinin dörtte birini iki yıl ertelemeyle ve yüzde ikilik bir faiz oranıyla on beş yıl içinde ödeyecek olan Uruguay, sağladığı enerjiye karşılık Venezuela’ya gıda üretimini arttırmak üzere bilimsel, teknik ve mali destek sağlayacak ve ayda 180 ton tavuk ihraç edecek. Mujica yapılan anlaşmaların Latin Amerika birliği açısından yeni bir adım niteliğinde olduğunu söyledi. İki ülke lideri, Uruguay’ın La Teja rafinerisinin iyileştirilmesi konusunu da tartıştı ki böylesi bir iyileştirme çalışması sonucunda Uruguay Venezuela’nın Orinoco bölgesinden gelecek ham petrolü işleyebilir.
Chavez’in Nisan ayı trafiğinin bölge ülkeleri ile sınırlı kalmadığını da belirtmek gerek. Çin ve Rusya ile enerji anlaşmaları ve askeri anlaşmalar imzalayan Chavez, Rusya ziyareti sırasında, “Yeni ve çok kutuplu bir dünyaya şekil veriyoruz” dedi.
sol
