Selülo-elektromani-etik medy
Aşağıdaki söyleşiye gelince, bundan bir ay k
“Türkiye’deki İslami kesim açısından Dante ve İslam, bir cehaletin yüze vurulmasını ifade eder.”
–Dante ve İslam, doğu ve batı arasında ilişkinin yorumunu ne yönde etkiler?
Veysel Batmaz: Dante ve İslam önemli bir tarihsel gizliliğin peçesini yırtan bir kitap olarak yakınlarda Türkçede yayınlandı. Ancak kitap 1919 yılında İspanyolca’da yayınlanmıştı. Bizde de Hilmi Ziya Ülken ilk kez kitaptan ve yazarından 1946 yılında söz etti. Yani, kitap neredeyse ilk yayınlanış tarihinden 100 yıl sonra Türkçede yayınlanıyor. Kitabın Doğu ile Batı arasındaki ilişkinin yorumuna günümüz açısından pek bir şey katacağı yok. Bizim Türkiye’deki Müslüman ilahiyatçılar arasında bu kitabın pek fazla bilinmediğine eminim. Bilselerdi, çoktan kitaptan ve içeriğinden çarşaf çarşaf söz ederlerdi. Çünkü, kitabın içeriği İslam’ı övüyor ve moderniteyi doğuran Avrupa edebiyatının ilk öncüllerinde biri olan İlahi Komedya’nın (1300) tüm “öteki dünya” tasvirlerini İslam kaynaklarından bire bir kopyaladığını söylüyor. Yazarı da, dâhi bir hıristiyan teologu.
-Batı kültürü İslam kültüründen ne ölçüde etkilenmiştir?
Veysel Batmaz: Batı kültürü diye bir şey yok, sadece kapitalizmin geliştiği bölgeler içinde kapitalist kültür var ki, biz buna çok yanlış olarak Batı kültürü diyoruz, biraz da Avrupa-merkezci bir örtü bu. Yani, biz kapitalistiz demiyorlar Batılıyız diyorlar. Biz de bu anlamda düşünüyoruz. Ben Avrupa kültürü veya modernite demekten yanayım. Sorunuza gelince, İslam’ın gizli kalmış tarihinde bu konuda çok belirti var. Hani, artık ilkokul çocuklarının bile bildiği, “Avrupa Eski Yunan eserlerini İslam kaynaklarından öğrendi” diye basmakalıp bir deyiş var ya, giz bur
-Sizce dünya modernist, pozitivist durumdan ortak bir medeniyet algısana doğru mu evriliyor?
Veysel Batmaz: Hiç sanmıyorum daha da birbirinden uzaklaşıyor insanlar ve ülkeler. Bu arayı ancak sol bir İslam veya genel olarak sol bir din kapatabilir. Benim tezim İslamın başından bu yana çok modernist bir hayat tarzı inşa ettiği şeklindedir. Bakmayın bizim mollalara, Şeyhlere, Şıhlara; Müslüman bal gibi modernist bir kapitalist olabiliyor, son on yılda bunun somutlaşmasını çok gördük. Ayrıca ben İslamı çok da pozitivist bulurum. Üstelik çok da materyalist. Mesela, Dante ve İslam’ın yazarı Palacios, Kur’an’daki cennet vaatlerinin çok (materyalist) tensel olduğunu, bu tensel vaatlerin müfessirler ve özellikle İbn-Arabi tarafından metafizik ve ruhani hale getirildiğini söylüyor ve bir çok örnek veriyor. Yani, İslam modernist bir din. Modernist bir vahiy’i var, üstelik de çok pozitivist. Yoksa, bugün Kimya, Cebir, Biyoloji gibi bilimlerin kökenlerinin tamamının 700-1300 yılları arasında İslam veya Çin bilimcileri ve düşünürleri tarafından bulunmuş olmasını kimse açıklayamaz. İslam aleminde bilinen isimleri, İbn-Sina, İbn-Rüşt, Razi, İbn Haldun gibilerini saymıyorum. Avrupa’da Geber olarak bilinen Cabir bin Hayyan (721–815) mesela. Modern kimyanın Avrupa’da daha simya dönemi yaşanm
-İslami kesim açısından bu eser ne anlam ifade eder?
Veysel Batmaz: İslami kesim açısından Dante ve İslam, bir cehaletin yüze vurulmasını ifade eder. Kendini oryantalize ederek, Batı dediği yere küfürle karışık hayranlıkla bakmanın peçesini açmayı ifade eder. Yani, son elli yıllık Türkiyeli İslamın kayda değer hiç bir düşünsel üretim yapmadığını, kendini Doğulu diye tanımladığı halde, Batı ile ilişkilerinde bir bilgisizlik yaşadığını ifade eder. Bana kalırsa, kendine Müslüman entellektüel diyenlerin de, laik olarak kendini ifade edenlerin de bu kitabı okumaları, varsa eleştirileri ortaya koymaya çalışmaları lazım. Görecekler ki Batı dedikleri entellektüel gelişmenin odak noktaları ile İslam arasında hiç de uçurumlar falan yok. Dini kurumlaştırıp İhsan Eliaçık’ın deyişiyle bir tapınak dini haline getirmişliğimizin cezasını çekiyoruz. Sadece kapitalizm ile kapitalist olmaya çalışıp da, marjinde kalan ülkelerin arasında önemli bir kopukluk var, dinler arasında değil. Din sadece bu sınıf savaşının psikolojik alt yapısını oluşturuyor. Bu konulara ilgi duyan okurların www.adilmedya.com daki “Dante ve İslam” başlıklı yazıma veya bu sitedeki yazarların yazılarına bakabilirler, ya da kitabı alıp okuyabilirler.
(Miguel Asin Palacios, Dante ve İslam: Mirac Kıssasından İlahi Komedya’ya, Çeviren: