• Anasayfa
  • Gündem
    • Politika
    • Yaşam
    • Türkiye
    • Dünya
  • Emek
  • Kadın
  • Ekonomi
  • Eğitim
  • Ekoloji
  • Sağlık
  • Bilim & Teknoloji
  • Yazarlar
  • Arka Sayfa
    • Fikir & Yazı
    • Belgesel & Film
    • Eylem & Etkinlik
    • Fotoğraf & Karikatür
    • Kitap & Dergi
    • Müzik & Video
Adil Medya
  • Ağustos 28, 2019
  • Hakkımızda
  • Yayın İlkeleri
  • Künye
Adil Medya

Ağustos 28, 2019
  • Anasayfa
  • Gündem
    • Politika
      Temelli: Soylu bize laf yetiştireceğine yapması gerekeni yapsın; kayyımın yaptıklarını araştırsın

      Temelli: Soylu bize laf yetiştireceğine yapması gerekeni yapsın; kayyımın yaptıklarını araştırsın

      HDP Demokratik Anayasa, Yargı Paketi ve Demokrasi İttifakı görüşmelerine başladı

      HDP Demokratik Anayasa, Yargı Paketi ve Demokrasi İttifakı görüşmelerine başladı

      CHP de "defterlerin açılmasını" istiyor

      CHP de "defterlerin açılmasını" istiyor

      Erdoğan: CHP'li belediye başkanları gerçek yüzlerini gösterdiler

      Erdoğan: CHP'li belediye başkanları gerçek yüzlerini gösterdiler

    • Yaşam
      ''Sadaka Taşları''

      ''Sadaka Taşları''

      Demirtaş: “İyi ki doğdun gülüm. Rojbuna te pîroz be.”

      Demirtaş: “İyi ki doğdun gülüm. Rojbuna te pîroz be.”

      Kürt siyasetçiler bayramı hapiste geçiriyor

      Kürt siyasetçiler bayramı hapiste geçiriyor

      Havaist servis otobüsü devrildi: 1 ölü, 7 yaralı

      Havaist servis otobüsü devrildi: 1 ölü, 7 yaralı

    • Türkiye
      Yeni Akit yazarı: "Hükümdar, çöküş döneminde yakınlarını idare edemeyeceği görevlere atar"

      Yeni Akit yazarı: "Hükümdar, çöküş döneminde yakınlarını idare edemeyeceği görevlere atar"

      Bakanlar, kayyımdan aldıkları ‘hediyeleri’ kendileri seçmiş

      Bakanlar, kayyımdan aldıkları ‘hediyeleri’ kendileri seçmiş

      10 Ekim Ankara Katliamı davası avukatlarından Davutoğlu'na

      10 Ekim Ankara Katliamı davası avukatlarından Davutoğlu'na

      Davutoğlu: Terörle mücadele defterleri açılırsa birçok insan, insan yüzüne çıkamaz

      Davutoğlu: Terörle mücadele defterleri açılırsa birçok insan, insan yüzüne çıkamaz

    • Dünya
      Almanya'da aşırı sağcılar "göçmen avına" çıkmış

      Almanya'da aşırı sağcılar "göçmen avına" çıkmış

      Arakanlı Müslümanlar, soykırımın ikinci yılını dua ederek andı

      Arakanlı Müslümanlar, soykırımın ikinci yılını dua ederek andı

      Putin, ABD'nin füze testine karşı önlem alacağı uyarısında bulundu

      Putin, ABD'nin füze testine karşı önlem alacağı uyarısında bulundu

      İdlib'de denklem değişiyor: Türkiye kendini nasıl konumlandıracak?

      İdlib'de denklem değişiyor: Türkiye kendini nasıl konumlandıracak?

  • Emek
  • Kadın
  • Ekonomi
  • Eğitim
  • Ekoloji
  • Sağlık
  • Bilim & Teknoloji
  • Yazarlar
  • Arka Sayfa
    • Fikir & Yazı
      Yeni Akit yazarı: "Hükümdar, çöküş döneminde yakınlarını idare edemeyeceği görevlere atar"

      Yeni Akit yazarı: "Hükümdar, çöküş döneminde yakınlarını idare edemeyeceği görevlere atar"

      Önemli Olan Devrimin İkinci Günü Devrimci Kalabilmektir

      Önemli Olan Devrimin İkinci Günü Devrimci Kalabilmektir

      Sosyalizmin dışında bir gelecek yok! Bilen varsa söylesin?

      Sosyalizmin dışında bir gelecek yok! Bilen varsa söylesin?

      Yılların Etkisi ve Kuşaklar Arası Geçiş

      Yılların Etkisi ve Kuşaklar Arası Geçiş

    • Belgesel & Film
      National Geographic 'Türkiye'nin suyunu korumak için' harekete geçti

      National Geographic 'Türkiye'nin suyunu korumak için' harekete geçti

      “Hakikat özgür kılar”: Amed Tiyatro Festivali başlıyor

      “Hakikat özgür kılar”: Amed Tiyatro Festivali başlıyor

      Mülteci Film Festivali 'Dönüş'le başladı

      Mülteci Film Festivali 'Dönüş'le başladı

      Ruanda soykırımı Netflix'te

      Ruanda soykırımı Netflix'te

    • Eylem & Etkinlik
      Antikapitalist Müslümanlardan Madımak Açıklaması

      Antikapitalist Müslümanlardan Madımak Açıklaması

      'Sınır Tanımayan' YeryüzüSofrası İstanbul-Tekirdağ il sınırında

      'Sınır Tanımayan' YeryüzüSofrası İstanbul-Tekirdağ il sınırında

      Barış Akademisyeni Altınel için Lyon'da eylem: Fransa'dan memuru için kararlılık bekliyoruz

      Barış Akademisyeni Altınel için Lyon'da eylem: Fransa'dan memuru için kararlılık bekliyoruz

      ''İzmir'de İftar; Vakit Yeryüzü Sofrası Vakti''

      ''İzmir'de İftar; Vakit Yeryüzü Sofrası Vakti''

    • Fotoğraf & Karikatür
      Dünyanın en ünlü şehirlerinde çekilmiş en eski fotoğraflar

      Dünyanın en ünlü şehirlerinde çekilmiş en eski fotoğraflar

      Hayata, Ölüme ve Fotoğraflara Dair...

      Hayata, Ölüme ve Fotoğraflara Dair...

      e-Devlet'in başlattığı soyağacı sorgulama, başlamadan çöktü

      e-Devlet'in başlattığı soyağacı sorgulama, başlamadan çöktü

      “Küçük Picasso” olarak anılan Afgan mülteci Fahrad Nouri ilk sergisini açıyor

      “Küçük Picasso” olarak anılan Afgan mülteci Fahrad Nouri ilk sergisini açıyor

    • Kitap & Dergi
      Özgür Toplum Arayışları (1)

      Özgür Toplum Arayışları (1)

      “Haysiyet” üzerine...“Erdemin amacı sadece ve sadece erdem olmalıdır”

      “Haysiyet” üzerine...“Erdemin amacı sadece ve sadece erdem olmalıdır”

      ŞİİRE DAİR “Olympos Mektupları”

      ŞİİRE DAİR “Olympos Mektupları”

      Dijital Minimalizm

      Dijital Minimalizm

    • Müzik & Video
      Şarkı söyleyerek direniyorum

      Şarkı söyleyerek direniyorum

      Nazım Hikmet'in Anısına Bestelenmiş 11 Şiiri

      Nazım Hikmet'in Anısına Bestelenmiş 11 Şiiri

      "Geleceğim Sensin Koro ve Orkestrası"ndan TBMM'DE Konser...

      "Geleceğim Sensin Koro ve Orkestrası"ndan TBMM'DE Konser...

      Tahran'da Beethoven anısına konser

      Tahran'da Beethoven anısına konser

Kemal Can

Kemal Can

Utanma duygusu geri gelir mi?

Ağustos 28, 2019 Alıntı Yazılar 0 comments 1

Facebook Twitter Google+ LinkedIn Pinterest

İçinde bulunduğumuz günler, Sırrı Süreyya Önder’in meclis kürsüsünden söylediği gibi “Allah utandırmasın” diyenlerin dualarının kabul edildiği, utanılacak her şeye gerekçe uydurulabildiği, utanma duygusunun tedavülden kalktığı bir zaman dilimi halini aldı. Utanma kelimesinin fiile dönüştüğü “utandırma” sözünün işlevsizleştiği bir zaman. Çünkü utandırma, ancak utanma duygusu var olmaya devam ettiğinde mümkün.

Utanma, en yaygın kullanımıyla, özel bir nedene bağlı bir üzüntü türü olarak tanımlanıyor: “Onursuz sayılacak veya gülünç olacak bir duruma düşmekten üzüntü duyma, mahcup olma” (TDK). Çekinme karşılığı olarak kullanılan yan anlamı bir kenara bırakırsak, asıl anlamı bir duyguyu işaret ediyor. Diğer insanlardan yansıyan -yansıyacağı varsayılan- olumsuz bakışlara dair bir üzüntü. Bazen de tamamen kendine yakıştıramama hali. Utanç, mahcubiyet diye isimlendirilen bu üzüntüye neden olan şey, son derece kuvvetli bir sosyal zemine oturuyor. Ama bu çok güçlü sosyal zemin, utanmanın bireysel, herkesin kendi başına yaşadığı bir hal olma özelliğini değiştirmiyor. Bu nedenle, utanılacak (ayıp) şey, tamamen toplumsal alanda inşa edilirken, kişinin utanıp utanmadığı, ne kadar utandığı neredeyse tamamen bireysel alanda biçimleniyor. “Utanma duygusuna sahip olmak” veya “utanması olmamak” gibi tabirlerin nedeni de bu bireysel hal.

Coğrafyaya, zamana bağlı olarak her toplumsal çevrenin utanmayla ilgili girdileri birbirinden çok farklı ve sürekli değişiyor. Her insanın ait olduğu veya muhatap olduğu toplumsal alanda karşılaştığı utandırıcı hallerden ne kadar etkilendiği ise neredeyse insan sayısı kadar çeşitli. Ayıp ve utanma meselesinin toplumsal cephesinde, din, örf, hukuk, kültür gibi pek çok faktör devreye giriyor. Ayıp bazen toplumsal çimentonun ana malzemesi, sosyal baskının en kuvvetli silahı haline geliyor. Utancın toplumsal zemininin ne kadar güçlü, belirleyici ve derin olduğu, bireysel etkilenmeyi de şekillendiriyor. Bir tarafta en kuvvetli dışlanma pratikleri işliyor, bir tarafta kabul görme güdüsü utancın tezahürlerini abartılı eylemlere taşıyabiliyor. Bu konudaki en çarpıcı ve ezberlenmiş örnek, Japon kültüründe utancın sarsıcı bir ritüelle kendini imhaya vardığı harakiri.

Utanç duyulması gereken şeylerin listesi farklı referanslarla beslenerek çeşitli kaynaklardan güncelleniyor. Fakat neredeyse bütün toplumun paylaştığı ortak bir zeminin, asgari bir uyuşmanın olduğu soyutlaması hep canlı tutulmaya çalışılıyor. Çoğu dini referanslara dayandırılan en temel yasakların versiyonları etrafında ayıplı eylemler, durumlar sıralanıyor. Bazıları utanılacak şeyler olmakla birlikte aynı zamanda yasak ve çeşitli dozlarda ceza da gerektiriyor aslında: Yalan söylememek, çalmamak, hak yememek gibi. Bunların utanılacak davranışlar olup olmadığıyla ilgili tereddütlere pek yer bırakılmamasına rağmen, yapılanların bu tarife uyup uymadığıyla ilgili çok geniş bir esneklik söz konusu. Bir de utanma kalkanı sağlayan gerekçeler, bahaneler, hafifleticiler var. Uygun gerekçe ya da bahane -bazen de kimin yaptığı, kime karşı yapıldığı- bir eylemi, bir durumu utanma alanından çıkartıveriyor. Bu tutum baskın, egemen ahlak dairesiyle de sınırlı kalmıyor üstelik.

Utanılması gereken şeyler konusunda bir mutabakat varmış gibi davranılması, yapılanların bu utanç dairesine girip girmediğine bakılmaya ve tartışma şahsileşmeye başladığında acayipleşiyor. Bu yüzden mutabakat yalanı, hemen herkesin birbirini aynı nedenlerle utanmazlıkla suçlamasına engel olamıyor. İçinde bulunduğumuz günler, Sırrı Süreyya Önder’in meclis kürsüsünden söylediği gibi “Allah utandırmasın” diyenlerin dualarının kabul edildiği, utanılacak her şeye gerekçe uydurulabildiği, utanma duygusunun tedavülden kalktığı bir zaman dilimi halini aldı. Utanma kelimesinin fiile dönüştüğü “utandırma” sözünün işlevsizleştiği bir zaman. Çünkü utandırma, ancak utanma duygusu var olmaya devam ettiğinde mümkün. Utanılacak bir şey yaptığını veya utanılacak bir durumda olduğunu farketmeyen, önemsemeyen birinin tutulan aynayla, bu durumun yüzüne vurulmasıyla, ifşa olmasıyla utanmaya başlaması için, utanma yeteneğinin yaşıyor olması gerekir.

Son yıllarda yüzlerce örneğini gördük belki, ama son bir haftada yaşananlar, söylenenler, ortaya çıkanlar bu utanma meselesinde artık biraz geri dönülmez bir noktaya gelindiğini gösteriyor. Aynı konuşmanın içinde düpedüz yalan söylendiğinin ortaya çıktığı cümlelerle bezeli nutuklar atılıyor. Haksızlık yapabilmekle övünüldüğü, övünenlerin alkışlandığı, haklı görüldüğü izleniyor. Büyük çalkantılar yaratacak skandallar, açık talan ve rüşvet düzeni kanıtları ortaya dökülüyor ama utanmak şöyle dursun, pişkinlikte sürekli zirve tazeleniyor. Toplum bilim ve siyaset meselelerini tıbbi kavramlarla açıklama, bazı hastalık isimlerini kavram olarak kullanma konusunda tabiplerin çok haklı eleştirileri var. Hem etik olarak, hem bilimsel olarak çok doğru itirazlar öne sürüyorlar. Fakat yaşamakta olduğumuz duruma ilişkin -bu eleştirileri göze alarak- sosyopati ve psikopati durumunda görülen bir duygu yitimi tablosuyla benzerlikler olduğunu söylemek mümkün.

Kuvvetli bir ekonomik arka planın eşliğinde siyasetten başlayarak toplumsal, kültürel bütün alanlara doğru yayılan utanmazlık, elbette bir psikolojik rahatsızlığın ürünü değil. Utanmayla ilgili yaşadığımız şey, insan olan herkeste var olduğu varsayılan bir duygu engelinin, fazla ayak bağı olduğu için önce bazı ayrıcalıklılar, sonra herkes için kaldırılması veya başkalaştırılmasıyla ilgili. Yani biraz fiili durumu hukukileştirmek gibi bir şey. Hukuksal normlara bağlı olmak nasıl adım adım önemsizleştirildiyse, ahlaki sorumluluklar da aynı tür bir işlem gördü. Önce utanılması gerekenlere, uygun gerekçeler bulundu, sonra utanma yükümlülüğü daraltıldı, bazı şeyler “KHK” ile utanç vesilesi olmaktan çıkartıldı, en sonunda da geniş bir kesim için utanma duygusuna pek gerek kalmadı. Şeklen bile hukukilik artık zahmetli bir boş uğraş, hiç utanmıyorken utanmış gibi yapmak da lüzumsuz vakit kaybı. Oysa utanma-utandırma, sorumluluğu içeren siyasi bir mesele

Geçtiğimiz bir iki hafta içinde yaşanan olaylarda: Kayyım meselesinde, “muhalefetin” tavrında, Davutoğlu’nun sözlerinde, orman yangınlarında, kadın cinayetlerinde, milyonluk hediyelerde, milyarlık peşkeşlerde utanan bir kişiyle bile karşılaşmadık. Kendi utanana rastlamadığımız gibi, yakınları adına utanan, yanında durdukları için mahcup olan da görmedik. Daha önce yine bu köşede siyasete ahlaki içeriğinin yeniden kazandırılması gerektiğinden bahsettiğim yazılar oldu. Tutarlılık, ilke, dürüstlük, samimiyet gibi kavramların yerini stratejinin, başarılı taktiklerin, etkili hamlelerin, oyun kurmanın aldığı bir zemin, üzerine konuşulacakları artırsa da siyasi alanı zenginleştirmiyor. Utanma duygusundan arınmak da, aslında kimseyi daha güçlü yapmıyor, belki geçici olarak zayıflığını örtüyor. Ancak bulaşıcı olan bu duygu yitimi tablosu, geri kazanılması zor çoraklığı, kurumayı da getirebilir. Sırrı Süreyya Önder’in söylediği gibi “utanma duygusunu alan” Allah da yeniden yerine koymayabilir. Bir süre sonra, rahmetli Oğuz Aral’ın ünlü karakteri “utanmaz adam” biri olmaktan çıkar herkes olur. Utanmayı kurtaramazsanız, birini utanmazlıkla suçlamanızın bir anlamı kalmaz. Utanma, insanın kendisine dair bir üzüntü duygusu olmaktan çıkar, başkaları için negatif eklerle kullanılan anlamsız bir sıfata dönüşür. Utanmayı bilmeyenleri de asla utandıramazsınız.

  • Kaynak duvaR
  • Facebook
  • WordPress

Yorumunuzu bırakın Cancel reply

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

İlgili Haberler

Alıntı Yazılar

Kayyuma karşı mücadele büyümezse İstanbul’a da kayyum gelir

Kayyum atanan Diyarbakır, Van ve Mardin illerinde kayyuma karşı halk tepkileri sürüyor. Valilikler...
Alıntı Yazılar

Türkiye İdlib’de nasıl sıkıştırıldı?

Türk Silahlı Kuvvetleri’nin (TSK), Rusya, Türkiye ve İran arasında ‘Astana...
Alıntı Yazılar

Kayyımların kuyumcu fethettiği bir medeniyet!

Görevden alınan HDP’li belediye eşbaşkanlarının Kandil’e para gönderdiklerine dair bir kanıt yok...

Zaman Akışı

Ağu 27 12:14
Politika

Temelli: Soylu bize laf yetiştireceğine yapması gerekeni yapsın; kayyımın yaptıklarını araştırsın

Ağu 27 08:46
Ekoloji

İzmir ve Manisa’da ormanlarda maden talanı için süreç başladı!

Ağu 27 08:39
Bilim & Teknoloji

İlk Avrupalılar, Farklı Bölgelerden Gelen Göçmenlerdi

Ağu 27 08:16
Emek

İBB, İSMEK’e 1676 öğretmen alacak; işte şartlar

Ağu 27 08:08
Dünya

Almanya’da aşırı sağcılar “göçmen avına” çıkmış

Ağu 27 07:53
Türkiye

Yeni Akit yazarı: “Hükümdar, çöküş döneminde yakınlarını idare edemeyeceği görevlere atar”

Ağu 26 20:13
Politika

HDP Demokratik Anayasa, Yargı Paketi ve Demokrasi İttifakı görüşmelerine başladı

Ağu 26 10:47
Ekonomi

Açlık sınırı 2 bin 58 lira!

Ağu 26 10:23
Politika

CHP de “defterlerin açılmasını” istiyor

Ağu 26 10:13
Dünya

Arakanlı Müslümanlar, soykırımın ikinci yılını dua ederek andı

Ağu 26 10:10
Türkiye

Bakanlar, kayyımdan aldıkları ‘hediyeleri’ kendileri seçmiş

Ağu 25 13:57
Gündem

Kadınlar öldürülmesin; İstanbul Sözleşmesi ve 6284 Sayılı Yasa Uygulansın!

Ağu 25 08:31
Sağlık

Psikolog mu, Psikiyatrist mi? Hangisine gitmeliyim?

Ağu 25 08:20
Politika

Erdoğan: CHP’li belediye başkanları gerçek yüzlerini gösterdiler

Ağu 25 08:12
Kadın

Erkek şiddeti hız kesmiyor

Ağu 25 08:05
Gündem

Emine Bulut’un katiline, destek veren şahıs tutuklandı

Ağu 25 07:41
Türkiye

10 Ekim Ankara Katliamı davası avukatlarından Davutoğlu’na

Ağu 24 08:35
Sağlık

Bel tutulması nasıl geçer?

Ağu 24 08:00
Türkiye

Davutoğlu: Terörle mücadele defterleri açılırsa birçok insan, insan yüzüne çıkamaz

Ağu 24 07:47
Dünya

Putin, ABD’nin füze testine karşı önlem alacağı uyarısında bulundu

Ağu 24 07:09
Emek

Hastane kapanacak, personele işsizlik kalacak

Ağu 24 06:54
Türkiye

‘A Takımı’

Ağu 23 08:40
Politika

Seneye yine seçim var: Muhtarlar için yeniden sandık

Ağu 23 08:30
Türkiye

Dersimliler: Hukuksuzluğa karşı hep birlikte duralım

Ağu 23 08:16
Türkiye

İdlib’de denklem değişiyor: Türkiye kendini nasıl konumlandıracak?

Ağu 22 12:04
Türkiye

Esad Rejimi Türk Gözlem noktasına ateş açtı!

Ağu 22 08:18
Türkiye

‘Bölge halkı yasaklarla sindirilmek isteniyor’

Ağu 22 08:04
Bilim & Teknoloji

WhatsApp’tan bir yenilik daha: ‘Para transferi’ dönemi

Ağu 22 07:54
Türkiye

”Atatürk’ün şartlı bağışına aykırı işlem yapılamaz”

Ağu 22 07:48
Göçmenler

ABD göçmen çocukları sınırsız olarak tutabilecek

  • Fikir & Yazı
  • Eylem & Etkinlik
  • Fotoğraf & Karikatür
  • Kitap & Dergi
  • Belgesel & Film
  • Müzik & Video
  • Yukarı Dön