Almanya’da bir süre olsun yaşayanlar bilir. Almanya’da evlerde çöpler ayrıştırılır, ayrıştırılan çöpler geri dönüşüm kutularına atılır. Kağıt, cam, plastik, organik, geri kalan… Arzulanan şey ayrıştırılan plastiğin ülke içerisinde geri dönüştürülmesi. Maalesef bu gerçekleşmiyor. Almanya küçük miktarda plastiği geri dönüştürüyor, gerisini Malezya, Endonezya, Çin gibi ülkelere ihraç ediyor(du).
2018 yılında Çin çöp ithalini yasakladı. Çin’e gidemeyen büyük miktarda atık plastik, geri kalan ülkelere yağmaya başladı. Bu ülkelerden biri, yine maalesef, Türkiye.
Türkiye, 2016’da çok ufak bir miktarda atık plastik ithal eden bir ülke konumundayken, 2018 yılı itibari ile ciddi miktarda çöp alan bir ülke durumuna geliyor. İthal edilen çöp miktarına dair bir veriye ulaşamadım. 2018 ve 2019 yıllarının karşılaştırmasına da öyle. Tek bilebildiğimiz, Türkiye’nin şu anda da ciddi miktarda atık plastik, yani çöp ithal ediyor olduğu.
Peki ihraç edenler neden bu plastiği ihraç ediyor, ithal edenler neden ediyor? Asli argüman, atık plastiğin geri dönüştürülecek olması. Fakat gerçekler böyle değil. Atık ithal eden ülkelerin plastik geri dönüşüm oranı ithalat öncesinde de düşük. İthalatla beraber bu oran daha da düşüyor olmalı. Türkiye’nin plastik ve atık plastik geri dönüşüm oranlarına da, tabii ki, ulaşamıyoruz. Bilebildiğimiz, alınan atık plastiğin bir yerlerde depolanıyor olduğu.
Aslında atık plastik ticaretinde ithalat-ihracat mantığı ters işliyor. Atık plastiği “ithal eden” ülke para alıyor, karşılığında kendi çevresel standartlarını ve arazisini satıyor, “ihraç ediyor”.
Türkiye, Batı’nın çöplüğü olmayı kabul edecek kadar yoksul mudur?Türkiye Çin’den, hatta 2025 yılı sonrası için atık plastik ihracını yasaklayan Vietnam’dan yoksul mudur? Diyelim ki yoksuldur, atık plastik depolamak gibi kâr marjı düşük ve çevreyi mahveden işlerle mi zengin olacağız?
Sadede geleyim. Önerim basittir: Çin’in yaptığını yapmalıyız. En kısa zamanda plastik çöp ithalini yasaklamalıyız. Zira başka ülkeler de Çin ve Vietnam’ın yolunu izlerse, Türkiye Afrika ile beraber Avrupa’nın çöplüğü haline gelir. Bir Türk vatandaşının bunu kabullenmesi imkansızdır.
Elbette, çöp ithalini yasaklamak tek başına Türkiye’nin atık sorununu çözmüyor. Türkiye plastik kullanımını azaltmalı, geri dönüşüm oranını arttırmalı, çöpten enerji elde etme imkanlarını değerlendirmeli. Fakat ilk aşama, ithali durdurmaktır.
Türkiye plastik atık ithal ediyor ve geri dönüştürüyor
Ülkede plastik kullanımı çok fazla olsa da bu çöpler yeteri kadar ayrıştırılmıyor
Akdeniz'e en fazla plastik atık Türkiye'den ulaşıyor pic.twitter.com/Tu6FM2bL2O
— DW Türkçe (@dw_turkce) July 30, 2019