“Yardımlarınızı açıktan yapmanız güzeldir. Fakat ihtiyaç sahiplerine gizliden vermeniz daha münasiptir. Böylelikle günahlarınızın bir kısmı kapanır. Allah yaptığınız her şeyden haberdardır. ” (Bakara suresi 271)
Sadaka Taşları Nedir?
eskiden İstanbul’un hemen her yerinde sadaka taşı denen 1,5- 2 metre yüksekliğinde taşlar vardı. Orta yerlerinde, bir elin gireceği büyüklükte, çanağa benzer bir oyuk bulunurdu. Sadaka verenler parayı buraya bırakırdı. Bakara Suresi 271. ayetinde geçen yardımın gizli yapılması gerektiği uyarın, insanlar verdikleri sadakanın gizli kalmasına çalışırlardı. Ne parayı bırakan alanı; ne de alan, bırakanı görürüdü. İhtiyaç sahipleri geç saatlerde gelirler ve ihtiyaçları kadar parayı alırlardı.
Sadaka Taşı’ndan başka, toplumsal dayanışmayı destekleyen Zimem (Borç) Defterleri vardı. Mahalle esnafına borcu olan ve ödeme gücü olmayan kişilerin borcu, kimliğini gizleyen kişiler tarafından ödenirdi. Borcu ödeyen ”Silin borçlarını, Allah kabul etsin” der ve borç defterindeki borçları sildirirdi.
Sadaka Taşları
Sosyal hizmet alanında, sosyal yardımlaşma ve dayanışmanın güzel örneklerinden birisi “Sadaka Taşları”dır. İnsan onurunun göz önüne alındığında çok ince bir düşünceden çıkan bu uygulama, insanlarımızı incitmeden yardımlaşmasını gündeme getirmiştir.
Arapça doğruluk anlamına gelen “sıdk” kelimesinin çoğulu olan “sadaka”, İslam anlayışında yapılan yardım anlamına gelir, fakirlere gönülden verilen bağış anlamında da kullanılır. Sadaka Yahudilikte ve Hristiyanlıkta da vardır ve onlarda da aynı anlama gelir.
Bugün “dilenciye para vermek” şeklinde bilinen ve anlamını yitiren sadaka, kültürümüzde muhtaç olana yapılan her türlü iyilik anlamına gelir. Yiyecek, içecek, para, bir tebessüm, bir güzel söz, biri için zaman harcamak, bilmeyene öğretmek, yetime yardım etmek ve insanlara selam vermek de bir sadakadır.
Sadaka Taşları yıllar içinde unutulmuştur
Sadaka taşları yıllar içinde unutulmuş günümüze ulaşmamışlardır, görenler neye yaradıklarını bilmezler, ama hikayesi günümüze kadar gelmiştir..
Yardımlaşmanın önemine binaen; Sadaka Taşları, yardım eden kişinin bir gösteriş, büyüklenme ve kibir içerisine girmemesini sağlamak için uygulanan yöntemlerden biridir.
Sağ elin verdiğini sol el görmemeli
Sağ elin verdiğini sol el görmemeli kuralının en iyi örneği olan bu sadaka taşları gibi örnek uygulamalar geliştirilmelidir. Yardıma muhtaç insanların eziklik hissetmeden, incinmeden yardım almaları için belirli yerlere sadaka taşları koyarak, alanın da verenin de birbirini bilmemesine, görmemesine önem vermişlerdir.
Sadaka taşlarının en büyük özelliğinin yardım eden kişini bir gösteriş ve büyüklenme içerisine girmesine olanak sağlamaması olduğunu belirten vatandaşlar tamamen İslami kurallar çerçevesinde hareket edildiğini belirtiyor.
Bugün yapılan gösterişli ve masraflı iftar davetleri ve onur kırıcı iftar davetleri yanında bu yardımlaşma usulü çok ince, çok zariftir..
Herkes ihtiyacı kadar alırdı
Sadaka taşları genellikle 2 metre boylarında, silindir şeklinde olup şehirlerde, kasabalarda, cami ve hastane yanı gibi yerlere kurulurdu. Herkesin ulaşımının kolay olduğu yerlere kurulduğu gibi sadaka veren ve alanın gözükmemesi için tenha yerlere de konulurdu. İhtiyaç sahipleri ihtiyacı kadar sadaka alıp, bu olgudan istismar etmeden faydalanırdı.
Sosyal refah ve sosyal hizmet sisteminde insan onuruna önem veren yardımlaşma felsefesi “Sadaka Taşı”nın incelenerek, benzerlerinin de günümüze taşınması diliyoruz.
adilmedya.com