Mali Kural Kanunu Tasarısı, merkezi yönetim bütçesine dahil kamu idareleri, KİT’ler ve bağlı ortaklıklar ile sermayesinin yarısından fazlası kamuya ait olan işletmeci kuruluşları, işsizlik sigortası fonu dahil çeşitli fonları, sosyal güvenlik kurumlarını ve mahalli idareleri kapsıyor. Tasarıya göre kurumların borçlanmaları ilgili bakanlıkların onayıyla yapılırken, Sayıştay Başkanlığı uygulamaları denetleyecek ve sonuçları, mali raporun yayımlanmasından itibaren 45 gün içinde kamuoyuna açıklayacak.
AKP hükümeti, borç stokunun yüksek olduğu ülkelerde kamu harcamalarındaki artışın ekonomik daralmayı ve faiz artışını getirdiği iddiasıyla, bütçe denetimini sıkılaştırma yoluna gidiyor.
2011 yılında hayata geçirilmesi planlanan Mali Kural uygulaması, kamu harcamalarının kısıtlanması ile kamuda küçülmeyi ve özel sektörün daha düşük maliyetle kaynaklara daha uzun vadeli ulaşımını sağlayacak. Özel sektörün ekonomideki payını artırarak ekonomik büyümeyi sağlamayı hedefleyen AKP hükümeti, bu uygulama ile özelleştirmeyi kolaylaştırıyor. “Mali Kural” ile kamunun elektrik dağıtımı ve şeker üretimi alanlarından tamamen çekilmesine yeni bir kılıf bulunmuş olacak ve telekomünikasyon ve liman isletmeciliklerindeki kamu payı da azaltılacak.
Öte yandan TOKİ, TRT, TÜRKSAT, AOÇ gibi kurumlar “Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu” kapsamı dışına çıkartıldı. Bu düzenlemeyle toplu konut uygulamalarının yanında Hazine’den arazi tahsis ederek kamu yatırımları da yapan TOKİ, bütçe kısıtlamasına tabi olmayacak. Bu kararın, hükümetin bütçeye harcama kuralları getirilirken, seçim öncesinde rant ve “siyasal rüşvet” dağıtma mekanizmalarını kaybetmek istememesinden kaynaklandığı belirtiliyor.
Mali Kural Kanunu Tasarısı’nı destekleyen; ancak uygulamaları denetleyecek olan Sayıştay’ın üyelerinin çoğunun TBMM tarafından seçildiğini, dolayısıyla kurumun hükümetle bağı bulunması nedeniyle TBMM’de özel bir bütçe takip komisyonu kurularak komisyonun başkanlığının kendilerine verilmesini isteyen CHP, TOKİ’nin yasa kapsamı dışına çıkarılmasına tepki gösterdi. CHP Grup Başkanvekili Akif Hamzaçebi, milyar dolarlık bir rant alanının denetime tabi tutulmamasının ekonomik dengeleri “by-pass” edeceğini savundu. TOKİ’nin 2003’ten bugüne kadar 25 milyar dolarlık kaynak yaratıp kullandığını dile getiren Hamzaçebi, doğrudan başbakana bağlı olan kurumun rantının kurala bağlanmasının hükümet tarafından istenmeyeceğini söyledi.