Böbreklerden başlayarak idrarın vücudu terk ettiği yere kadar katettiği mesafenin tümüne “idrar yolları” denir. Böbrekte üretilen idrar, “üreter” adı verilen ince bir boru yardımıyla idrar kesesine ulaşır. Mesane adı da verilen idrar kesesinde belli bir miktar toplandıktan sonra, idrar yapma ihtiyacı doğar ve “uretra” adı verilen benzer bir boru yardımıyla vücut dışına çıkar. Bu yolların tümü “idrar yolları” olarak isimlendirilir. Çeşitli bakteriler idrar yollarında enfeksiyon oluşturabilir.
Meydana gelen enfeksiyonun yeri ve şiddetine göre tedavisi de değişir. Enfeksiyon uretrada ise, evde basit bir şekilde tedavi edilebilen idrar yolu enfeksiyonunun böbreklere sıçraması durumunda durum ciddileşir ve hastaneye yatmak gerekebilir. Tedavide genellikle idrar yolu enfeksiyonuna sebep olan bakteriye yönelik antibiyotikler kullanılır.
İdrar yolu enfeksiyonlarının belirtileri nelerdir ?
İdrar yolları enfeksiyonlarında aşağıdaki belirtiler görülebilir:
- Sık sık idrar yapma isteği,
- İdrar yaparken ağrı ve sızlama hissedilmesi,
- Yapılan idrar miktarının az olması,
- İdrarın bulanık olması,
- İdrarın kokulu olması,
- Kadınlarda kasıklarda ağrı,
- Erkeklerde makatta ağrı hissedilmesi.
İdrar yolları enfeksiyonları nasıl isimlendirilir ?
Pyelonefrit: Enfeksiyonun böbreklerde olmasına bu isim verilir.
Sistit: Enfeksiyonun idrar kesesinde olmasıdır.
Üretrit: İdrar yolu enfeksiyonu üretradadır.
Enfeksiyonun yerine göre belirtilerde nasıl bir değişiklik görülür ?
Pyelonefrit, yani enfeksiyonun böbreklerde olması durumunda; yüksek ateş, titreme, yan ağrısı, bel ağrısı, bulantı ve kusma görülür.
Sistitte; kasıklarda baskı hissi, sık idrar yapma isteği ve idrarda kan bulunabilir.
Üretrit’de ise idrar yaparken yanma hissi vardır.
İdrar yolları enfeksiyonlarının sebepleri nelerdir ?
İdrar yolu enfeksiyonlarının sebebi çoğunlukla bakterilerdir. Bakteriler üretradan girerek idrar yolları içinde çoğalmaya başlar. İdrar yollarında bir bakterinin yerleşip çoğalması aslında o kadar da kolay değildir.
Sistit ve üretrit gibi enfeksiyonlara sebep olan bakteriler genellikle bağırsaklarda bulunan E. Coli gibi basiller ile cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara da yol açan; herpes, gonore ve kalmidya’dır.
İdrar yolları enfeksiyonları kimlerde daha sık görülür ?
Kadınlar: Bakteriler kadınların idrar yollarına daha kolay ulaşır, çünkü kadınların üretrası daha kısadır.
Cinsel olarak aktif kadınlar: Aktif olmayanlara göre daha sık idrar yolu enfeksiyonu geçirirler.
Menopoza girmiş kadınlar: Östrojenin idrar yolları enfeksiyonlarından koruyucu etkisi vardır. Menopoz ile birlikte östrojen miktarı azaldığından, kadının idrar yolları enfeksiyonlara daha duyarlı hale gelir.
İdrar yollarında anormalliklerin bulunması: Bu durumda idrar normal akışını sağlayamaz ve bazı yerlerde göllenebilir. Bu durumda, enfeksiyonların gelişme riski daha fazladır.
İdrar yollarının tıkanması: Taş veya prostat büyümesi gibi nedenlere bağlı olarak idrarın tam olarak yapılamadığı durumlarda idrar yolu enfeksiyonu gelişme riski artar.
Sonda takılması: İdrar çıkarabilmek için sonda kullananlarda idrar yolu enfeksiyonu gelişme riski daha fazladır.
İdrar yolları enfeksiyonları nasıl teşhis edilir ?
İdrar tahlili: Doktorunuz idrar yolları enfeksiyonu geçirdiğinizi düşünüyorsa bir idrar tahlili yaptırmanızı isteyebilir. İdrar tahlilinde akyuvarlar bulunuyorsa ve hatta akyuvarların yanında bakteriler de varsa, idrar yolu enfeksiyonu teşhisi konabilir.
İdrar kültürü: İdrar tahlilinden sonra, enfeksiyon düşünülüyorsa, hangi bakterinin sebep ve bu bakteriye hangi antibiyotiğin etkili olduğunu bulmak için idrar kültürü yaptırmanız istenebilir. Böylece uygun antibiyotik kullanılarak en kısa zamanda idrar yolu enfeksiyonunun tedavisi sağlanır.
İdrar yolları enfeksiyonları nasıl tedavi edilir ?
İdrar yolları enfeksiyonunun tedavisinde uygun antibiyotiklerin doktorunuzun önerdiği dozda ve sürede kullanılması son derece önemlidir. İyileşme belirtileri olduğunda antibiyotik kesilmemelidir. Kesilmesi durumunda enfeksiyon tekrarlayabilir ve bu durumda tedavisi zorlaşır. Enfeksiyonun şiddeti ve yerleşimine göre kullanılan antibiyotik de değişebilir.
Tedavi sırasında bol su içmek ve sıvı almak gerekir. Bol sıvı, idrar miktarını da artırarak idrar yollarının bakterilerden temizlenmesine katkıda bulunur. Ancak, kahve ve alkol gibi idrar kesesini tahriş edebilecek içeceklerden uzak durmak gerekir.